Qadimgi yunon mutafakkiri (Arastu) Aristotel

@FizikaTermiz Bahodir Davlatov 
@FizikaTermiz Bahodir Davlatov 
- 81 - 
- 81 - 
113. Sferik ko‘zgular
Botiq ko‘zgu (a) va qavariq ko‘zgu (b) parallel nurlar tushganda nur 
yo‘lini yasalishi 
O – nuqta sferik ko‘zgu markazi 
yoki optik markazi 
F – nuqta fokusi 
D – nuqta sferik ko‘zgu qutbi 
R
2
F
1
D
±
=
±
=
I. Botiq ko‘zguda tasvir yasash: 
1. Buyum linzadan 
cheksiz 
uzoqlikda 
joylashgan bo‘lsa, uning 
tasviri linzaning fokusida 
nuqta ko‘rinishida hosil 
bo‘ladi. 
2. Buyum d>2F masofada 
joylashsa, 
tasvir 
kichiklashgan, teskari va 
haqiqiy bo‘lib, Foraliqda hosil bo‘ladi. 
f
1
d
1
F
1
+
=
3. Buyum d=2F masofada 
joylashsa, tasvir o‘lchami 
teng, teskari va haqiqiy 
bo‘lib, f=2F da hosil 
bo‘ladi. 
f
1
d
1
F
1
+
=
4. Buyum 2F>d>F 
masofada joylashsa, tasvir 
kattalashgan, teskari va 
haqiqiy bo‘lib, f>2F 
oraliqda hosil bo‘ladi. 
f
1
d
1
F
1
+
=
5. Buyum d=F masofada 
joylashsa, tasvir hosil 
bo‘lmaydi. 
6. Buyum djoylashsa, 
tasvir 
kattalashgan, to‘g‘ri va 
mavhum bo‘lib, istalgan 
masofada hosil bo‘ladi. 
f
1
d
1
F
1
-
=
II. Qavariq ko‘zguda tasvir yasash: 
Buyum istalgan masofada 
joylashsa, 
tasvir 
kichiklashgan, to‘g‘ri va 
mavhum bo‘lib, foraliqda hosil bo‘ladi. 
f
1
d
1
F
1
-
=
-
Parallel bo‘lmagan nur kelganda, tasvir yasalishi 
Sferik sirtning ko‘ndalang chiziqli kattalashtirishi: 
a
b
n
n
k
2
1
×
-
=
Buyum turgan muhit – n
1
Sferik sirtning boshqa tomonidagi muhitning sindirish ko‘rsatkichi 
– n
2
Sindiruvchi sferik sirtning formulasi: 
D
R
n
n
f
n
d
n
1
f
F
d
F
1
2
2
1
2
1
=
-
=
+
=
+

---