Q yoʻldoshev, V. Qodirov, M. yoʻldosheva

Alisherga bulbulning boyagi “navo” degan so‘zi yoqib qolibdi. Shundan keyin yozgan g‘azallarining oxiriga “Navoiy” deb yozib qo‘yadigan bo‘libdi”.
Muallim Navoiyning tarjimai holiga to‘xtalish o‘rniga, uning shaxsiyatiga xos xususiyatlarni ifodalashga bag‘ishlangan yana bir rivoyatdan ham istasa foydalanishi mumkin. Unda buyuk mutafakkirning adolatpeshaligi, zulmga murosasizligi o‘z aksini topgan.
“Soniy zolim kishi edi. U bir qancha vaqt vazirlik darajasiga ko‘tarilgan edi. Boshiga katta salla o‘rardi. Xullas, uning yoqimsiz qiliqlari Sohibqironning (Husayn Boyqaroning) quyoshdek nurli diliga ravshan bo‘lgach, unga g‘azab qilib, boshidan sallasini olib tashlashni buyurdi. Hazrat Amir (Navoiy) o‘sha yerning o‘zida podshoga yuzlanib, shunday dedilar:
- Bosh yukini yengillatdingiz, endi bo‘yin yukini ham yengillating”.
Mutafakkir adib inson shaxsiga, uning xotirasiga buyuk hurmat bilan qarardi. Uning bu fazilati xalq rivoyatlarida o‘z aksini topgan. Shoirning asarlarida inson ma’naviyatidagi go‘zal jihatlar tasvirlanar ekan, odamday mukarram yaratiqqa muallifning ayricha ehtiromi ta’kidlanishi zarur bo‘lgan o‘rinda quyidagi rivoyatdan foydalanishi mumkin:
“Bir kuni mavlono Alisher Navoiy mulozimlari bilan otda uzoq tog‘ safaridan qaytayotib qabriston oralab o‘tarkan otdan tushib, boshini quyi solgancha piyoda yo‘lida davom etibdi. Mulozimlari ham unga ergashibdilar. Qabristondan ancha uzoqlashgandan keyin yana otlariga minib, yo‘rtib ketishibdi. Bir oz yurishgandan so‘ng mulozimlar shoirning qabristonga yaqinlashganda otdan tushish sababini so‘rabdilar. Alisher Navoiy ancha sukut saqlab turibdi-da, keyin mulozimlaridan norozi ohangda shunday javob beribdi:
- Bu yerda xalqimizning jigargo‘shalari, tabarruk padari buzrukvorlari mangu uyquga ketganlar. Bular yonidan ot choptirib, changitib o‘tish insonlik sha’niga isnoddir, nahotki shuni bilmasalaring? Buni bilmaslik tiriklikdagi o‘liklikdir. Ota-bobolar xokini, xotirasini e’zozlamoq har bir kishining burchidir.