Q. X. Abdurahmonov, Sh. R. Xolmo’minov

Korxonalarda  personal  kar’erasini  rivojlantirish  rejalari 

quyidagi xususiyatlarga ega: 

1.  Xodimning  mehnat  staji  ortishi  bilan  uning  lavozimda  o’sishi 

tezlashmaydi.  Xodimning  bir  lavozimdagi  staji  qancha  ko’p 

bo’lsa,  uning  navbatdagi  yuqori  lavozimga  ko’tarilish  ehtimoli 

---

shuncha  kamayib  boradi.  Ya’ni  lavozimdagi  staj  mansabda 

ko’tarilish mezoni hisoblanmaydi. 

2.  Lavozimda  ko’tarilish  tezligi  turli  lavozimlar  uchun  bir  xil 

emas.  Boshqalarga  ko’ra  muhandis  va  ustalar,  ayniqsa  30—39 

yoshdagi muhandis va ustalar sekinroq ko’tariladi. 

3.  Mutaxassislar lavozimda asosan vertikal bo’yicha o’stiriladilar, 

ya’ni ularning lavozimi yuqori bo’lgan sari ish xaqlari ham ortib 

boradi.  Mutaxassislarning  ko’p  hollarda  tegishli  kasbiy 

ko’nikmalarga  ega  bo’lishlari  uchun  o’zlari  egallab  turgan 

lavozimlarga  o’xshash  boshqa  vazifalarda  ishlab  ko’rish 

istaklari  bo’lsa  ham  amaliyotda  ularni  kar’erada  gorizontal 

siljitish usuli etarli darajada qo’llanilmaydi. 

4.  Mutaxassislarning mehnat faoliyatiga nisbatan qarashlari bir xil 

emas.  30  yoshdagi  mutaxassislar  mehnat  faoliyati  ijodiy 

yondashuvni  talab  etadigan  ishlarni  ko’proq  yoqtiradilar. 

Bundan  kattaroq  yoshdagi  mutaxassislar  uchun  mehnat 

jarayonida hamkasblari bilan ko’proq o’zaro muloqotda bo’lishi 

muhimroqdir.  Personal  bilan  ishlashda  bu  xususiyatlar  hisobga 

olinishi kerak. 

5.  Mutaxassislar  kar’erasini  rivojlantirish  ob’ektiv  omillar  bilan 

bevosita  bog’liq.  Mehnatni  tashkil  etish,  uni  rag’batlantirish, 

attestatsiyani  tashkil  etish  va  uni  o’tkazish,  jamoadagi  ma’naviy-

psixologik  muhit,  rahbarlik  darajasi  va  hokazolar  ana  shu  omillar 

hisoblanadi. 

Xodimni  lavozimda  o’stirish  uchun  uning  mehnat  faoliyati 

samaradorligini aks ettiruvchi asoslar talab qilinadi. Ular quyidagilardan 

iborat bo’lishi mumkin: 

— xodimning lavozimda o’sishga shaxsiy qiziqishi; 

— so’nggi yillar davomidagi sifatli va samarali mehnat; 

— attestatsiya  (tanlov,  qabul)  komissiyalari  yoki  korxona 

rahbariyatining xulosasi; 

— kasbiy mahorat va bilimdonlik (yuqori tayyorgarlik); 

— boshqa  korxona  xulosasi  yoki  tavsiyasi  (agar  xodim  o’sha 

korxonadan ishga qabul qilingan bo’lsa); 

— talab etilayotgan ishlab chiqarish faoliyatiga psixologik layoqat. 

Bunda xodim kar’erasini rivojlantirishni eng kami bilan 5 yilga, eng 

ko’pi  bilan  10  yilga  rejalashtirish  tavsiya  etiladi.  Chunki  yangi 

---

lavozimga  (ayniqsa,  rahbarlik  lavozimiga)  ko’nikish  odatda  2—5  yil 

davom  etadi.  10  yildan  so’ng  esa  mehnat  sharoitlari  jiddiy  ravishda 

o’zgarib ketadi. 

Personalni  boshqarish  amaliyotida  kar’erani  rivojlantirishning  ikki 

turi farqlanadi: 

— mutaxassisni lavozimda o’stirish; 

— rahbarni lavozimda o’stirish. 

Rahbarlar  kar’erasini  rivojlantirishda  ikki  toifa  rahbarlarni 

mansabda ko’tarish nazarda tutiladi: 

—yuqori bo’g’in rahbarligiga lavozimda o’stirish; 

— o’rta bo’g’in (bo’linmalar) rahbarligiga lavozimda o’stirish. 

Jumladan,  o’rta  bo’g’in  (bo’linmalar)  rahbarligiga  lavozimda 

o’stirish besh bosqichdan iboratdir (11.19- rasm). 

---

 

Oliy o’quv yurti 

Talabalarning ishlab chiqarish jarayoni  

Baholash va muayan korxonada ishlash uchun tanlab olish 

Baholash va A kadrlar zahurasi guruhiga saralab olish  

Baholash va boshqaruvning quyi bo’g’ini bo’sh rahbarlik lavozimiga 

ko’tarish uchun tanlash   

O’qitish 

Stajirovka  

Mehnat faoliyati  

Baholash va boshqaruvning o’rta bo’g’ini bo’sh 

rahbarlik lavozimiga ko’tarish uchun tanlash   

 

Gorizantal 

siljitish  

Bo’linma 

rahbari 

lavozimiga 

tanlash  

Boshqaruv quyi bo’g’ini  rahbari lavozimida mehnat faoliyati  

Baholash va B kadrlar zahurasi guruhiga saralab olish  

O’qitish 

Stajirovka  

Mehnat faoliyati  

Mehnat faoliyati  

Yosh mutaxassisni kasbga yo’naltirish va kasbga ko’niktirish  

 Boshqaruv  o’rta bo’g’in lavozimida mehnat faoliyati   

Baholash va boshqaruvning yuqori bo’g’ini bo’sh 

rahbarlik lavozimiga ko’tarish uchun tanlash   

 

Gorizantal 

siljitish  

Bo’linma 

rahbari 

lavozimiga 

tanlash  

Baholash va C kadrlar zahurasi guruhiga saralab olish  

O’qitish 

Stajirovka  

Mehnat faoliyati  

Bosqaruv yuqori bo’g’in lavozimida mehnat faoliyati   

Yo’q  

Xa  

Yo’q  

Yo’q  

Yo’q  

Yo’q  

Yo’q  

Xa  

Xa  

Xa  

Xa  

Xa  

Yo’q  

Yo’q  

Xa  

Xa  

Xa