Q. X. Abdurahmonov, Sh. R. Xolmo’minov, N. Q. Zokirova, A. B. Irmatova personalni boshqarish darslik

ish haqining mohiyati
mehnatkashlar turmush vositalari 
jamg’armasining asosiy qismi ekanligidadir;
-
har bir xodim
ish haqining miqdori
birgina u sarflagan mehnat 
369
9.20-rasm.
Ish haqi funksiyalari

---

miqdori va sifatiga emas, balki uning real mehnat ulushi, mehnat jamoasi 
pirovard ish natijalariga bog’likdir;
-
ish haqi nafaqat mehnat bo’yicha taqsimlashning asosiy shakli, 
balki 
eng muhim moddiy 
rag’batdir. Chunki mehnatkash o’zining moddiy 
va ma’naviy ehtiyojlarini qondirish uchun ish haqi olish va uning miqdori 
ortishidan ob’ektiv ravishda manfaatdordir. Demak, u o’z ish haqining 
miqdori bog’liq bo’lgan o’z mehnati va umuman jamoa mehnati 
samaradorligi ortishidan manfaatdordir;
-
ish haqi xodim mehnat samaradorligiga ta’sir ko’rsatuvchi muhim 
omildir.
Ish haqiga xos funktsiyalar
 
(9.20-rasm)ning asosiylari 
quyidagilardan iboratdir:
-
yaratuvchanlik 
- ishchi quchini yaratish imkoniyatini ta’minlash;
-
maqomli - 
tegishli kasb va malakaga ega ishchi kuchini yaratishni 
ta’minlash;
-
muvofiqlashtiruvchi
- ishchi kuchiga talab va taklifning 
muvofiqlashtirib (narx, daromad, foyda orqali) borish;
-
rag’batlantiruvchi
 
- ishlab chiqarishni rivojlantirishdan 
370
Amalga oshirish mezonlari 
Amalga oshirish yo’nalishi
Amalga oshirish tamoillari 
Mehnat sifati, miqdori va 
natijasini rag’batlantirish 
Ish haqi funksiyalari
Yaratuvchanlik 
Ishlab 
chiqarishning 
ulushi
Rag’batlan-
tiruvchi
Muvofiqlash-
tiruvchi
Maqomli 
Ishchi kuchini yaratish
Ishchi kuchiga talab va taklif 
muvofiqlashtirish
Ish haqining yo’l qo’yish mumkin 
bo’lgan eng kam miqdor
Ish haqi darajasini segmentlash
Ish haqi darajasini 
tabaqalashtirish 
Ish kuchi qiymatini baholash 
Mehnat bozorida narxning 
shakillanishi 
Mehnatga haq to’lash shakl va 
tizimlarini maqbullashtirish
Fiziologik 
Ishchi kuchi va mehnat narxi 
Mehnat unumdorligi
Mehnatning daromadligi 
Ijtimoiy 
Mehnat samaradorligi 
9.20-rasm.