Q. X. Abdurahmonov, Sh. R. Xolmo’minov, N. Q. Zokirova, A. B. Irmatova personalni boshqarish darslik

“baholovchi xayrixoh",
quyi qismida 
baholovchi talabchan
deyiladi. Uning o’rta qismi
“markaziy 
tendensiya",
deb ta’riflanadi. Biroq bu tizim xodimlarning ko’pchilik 
qismida norozilik uyg’otishi mumkin. Shuning uchun mazkur yondashuv 
411
10% 20% 
40 %
20% 10%
Personalni “salohiyatga qarb taqsimlash”
40% 
70%
100%
130% Samaradorlik
10.4-rasm. Personalni taqsimlash usullari

---

juda katta miqdordagi xodimlarga nisbatan qo’llanishi maqsadga 
muvofiqdir.
Reyting tizimining eng ko’p tarqalgan usuli
xodimlarning o’zini 
tutishlarini nazorat qilish varag’idir.
Personal sonini samaradorlik oraliqlari bo’yicha taqsimlash. Bu usulda 
baholovchi xodimlarning ishda o’zlarini tutishlari bilan bog’liq 
axborotlarni to’plab boradi. Bunda baholovchi vazifasi ushbu axborotni 
tekshirishdan iboratdir. Mazkur yondashuvda baholovchi xodimlarni 
baholashdan ham ko’proq ularning mehnat faoliyatida o’zlarini tutishlarini 
qayd qilib boradi. Umuman olganda, bayon reytinglari baholash reytinglari 
(yaxshi-yomon)ga qaraganda maqbulroqdir. Masalan, biror sotuvchi 
faoliyati baholanganda, aytaylik „unga xaridorlardan shikoyat tushadi" 
bahosi qo’shimcha “hamisha”, “juda tez-tez”, “ba’zan”, “hech qachon” 
ta’riflari bilan to’ldiriladi. Ana shu besh ta’rif (kategoriya) „5” reyting 
bahosidan (“hamisha”) 1 gacha (“hech qachon”) muvofiq bo’ladi. 
Umuman olganda, har bir reyting raqami yig’indisi keyinchalik 
baholanishning har bir moddasi bo’yicha tekshirib ko’riladi.
Reyting yig’indisi yordamida baholashga misol tariqasida murabbiy 
xodim faoliyatini baholashni (10.1- jadval) keltirish mumkin.
10.1 – jadval
Reyting yig’indisi yordamida baholash
Baho
lash
Mezon
To’la 
roziman
Roziman Bilmayman
Rozi 
emasman
Qat’iyan 
rozi 
emasman
Murabbiy o’z kasbini 
ustasi
Murabbiy amaliy 
ko’nikmalarga o’rgatadi
Murabiy o’ztajtibasini 
o’rgatadi
Murabbiy eng ilg’or 
zamonaviy ish 
uslublarini yaxshi biladi
Murabbiy shogirdiga 
shaxsiy ibrat ko’rsata 
oladi
Ushbu jadvalga muvofiq baholovchi murabbiy faoliyatiga bildirilgan 
fikrlarni (To’la roziman - 5 ball, qat’iyan rozi emasman - 1 ball) tekshirib, 
mazkur har bir modda bo’yicha ballar yig’indisini chiqaradi.
Hozirgi vaqtda bajarilgan ishni kompleks baholash usullari ham 
412

---

mavjud. Ularning to’rt asosiy turi farqlanadi:
1. Xodimlar tavsifnomalarini taqqoslash usuli.
2. Bajarilgan ish to’g’risida hisobot usuli.
3. Ball usuli.
4. Nazorat varaqalari usuli.
Ushbu usullardan eng keng qo’llaniladigan ikki usul xususiyatlariga 
batafsilroq to’xtalish mumkin.