Q. X. Abdurahmonov, Sh. R. Xolmo’minov, N. Q. Zokirova, A. B. Irmatova personalni boshqarish darslik

9.2. Personalni moddiy rag’batlantirish
Personalni moddiy jihatdan rag’batlantirish ularning mehyat 
faoliyatida yuksak ko’rsatkichlarga erishishlarini ta’minlashga qaratilgan.
Personalni moddiy jihatdan rag’batlantirish
deyilganda ish 
358

---

beruvchining mehnat shartnomasiga asosan barcha sarf-xarajatlari 
tushuniladi.
Moddiy jihatdan rag’batlantirishning asosiy maqsadi xodimlar 
faoliyatini kompaniya yoki firma strategik maqsadlariga erishishga 
yo’naltirish, boshqacha qilib aytganda personal moddiy manfaatdor-ligini 
korxonaning strategik maqsadlari bilan birlashtirishga qaratilgan. Bu hal 
qiluvchi qoida moddiy jihatdan rag’batlantirishning quyidagi maqsadlarini 
belgilaydi:
Personalni korxonaga jalb etish.
Korxonalar o’zlari uchun zarur 
mutaxassislarni ishga jalb etish maqsadida mehnat bozorida o’zaro 
raqobatlashadilar. Shuning uchun moddiy jihatdan rag’batlantirish 
korxonaga zarur personalni ishga jalb eta olishga mos bo’lishi kerak.
Personalni korxonada ushlab turish. 
Korxonadagi moddiy jihatdan 
rag’batlantirish mehnat bozori taklif etayotgan darajadan past bo’lsa, 
xodimlar ishdan bo’shab keta boshlaydilar. Korxona rahbari xodimlarni 
kasbiy o’qitish va rivojlantirish uchun sarflangan mablag’ zoe ketmasligi 
uchun ularni boshqa kompaniya va firmalar bilan raqobat qila oladigan 
darajada moddiy jihatdan rag’batlantirishni ta’minlashlari zarur.
Ishlab chiqarish faolligini rag’batlantirish.
Rag’batlantirish 
personalni korxona uchun zarur mehnat faolligini ko’rsatishlarini 
ta’minlashi kerak. Mehnat unumdorligini oshirish, mehnatga ijodiy 
yondashish, tashabbuskorlik, korxonaga sadoqat, moddiy jihatdan 
rag’batlantirish tizimi orqali mukofotlanishi kerak.
Ishchi kuchiga xarajatlarni nazorat qilish.
Hozirgi kompaniya va 
firmalar uchun ishchi kuchiga xarajatlar ular sarf-xarajatlarining asosiy 
moddasini tashkil etadi. Shuning uchun ushbu xarajat-larni muntazam 
nazorat qilib borish katta ahamiyatga ega. Moddiy jihatdan 
rag’batlantirishning oqilona tizimi korxonaga ishchi kuchi uchun 
xarajatlarni nazorat ostida ushlab turish bilan bir qatorda ishlab 
chiqarishga zarur xodimlarni kompaniya va firmada ushlab turish imkonini 
beradi. Amaliyotda bunga rioya etmaslik, ish haqi uchun asoslanmagan 
darajada ko’p mablag’ sarflanishi odatda korxonalarning sinishi (bankrot 
bo’lishida)da asosiy sabablaridan biridir.