Q usmonov, U. Jo‘rayev, N. Norquloy о ‘zbekiston tarixi

22-  §.  Xiva  xonligida  qo‘ng‘irotlar  sulolasining 
hokimiyat  tepasiga  kelishi
Qo‘ng‘irotlar  sulolasining 
Xiva xonligidagi siyosiy vaziyat hukm- 
hokimiyat  tepasiga  kelishi 
ron  tabaqalammg  umshlan  va  qabi-
lalar o‘rtasidagi mojarolami to‘xtatish- 
ga  qodir  bo‘lgan  kuclili  markaziy  hokimiyatning  barpo  etilishini 
taqozo  etardi.  Bunday  hokimiyatni  barpo  etishga  qodir  kuch 
sifatida  maydonga  o‘zbeklaming  qo‘ng‘irot  qabilasi  chiqdi.  Bu 
zaruriyatning  natijasi  o‘laroq,  XVIII  asrning  60-yillaridan 
boshlab,  Xiva xonligida hokimiyatni qo‘ng‘irot  qabilasi boshliqlari 
asta-sekin  o‘z  qo‘llariga  ola  boshladilar.
Yirik  zodagonlar  va  ruhoniylar  tabaqasining  madadiga 
tayangan qo‘ng‘irot  qabilasining yo‘lboshchisi  Muhammad  Amin 
1761-yilda inoqlik lavozimiga  ko‘tarilgan.  U turkmanlarning yovmut 
va  chovdur  qabilalariga  qarshi  kurash  olib  borgan.  Biroq  u 
dastlab  muvaffaqiyatsizlikka  uchrab,  Buxoroga — Doniyolbiy 
otaliq  yoniga  ketadi.  Turkman  qabilalari  Xorazmni  egallab, 
Hazorasp,  Xonqa,  Urganch,  Kat,  Shohobod  shaharlarini  xona- 
vayron  qiladilar.  Ocharchilik  va  vabo  tarqalib,  o‘zbeklar  Orol- 
bo‘ylari  va  Buxoroga  ketishga  majbur  bo‘ladilar.
Buxoro  amirhgi madadiga tayangan  Muhammad  Amin  inoq 
1770-yilda  Buxorodan  qaytib  kelib,  yovmutlarga  qarshi kuraslmi 
uyushtiradi  va  ulami  Xorazmdan  haydab  chiqaradi.
Muhammad  Amin  inoq  mahalliy  beklami  ham  bo‘ysundi- 
rishga muvaffaq bo‘ldi va Xiva xonligida hokimiyatni  qo‘lga oldi.
84

---