Q usmonov, U. Jo‘rayev, N. Norquloy о ‘zbekiston tarixi

Abulg‘oziy Bahodirxon
Hukmdor  va  alloma 
Abulg‘oziy  Bahodirxon.
76

---

Asfandiyorxon  esa  Eron  shohi Abbos  I  huzuriga yo‘l  oldi,  uning 
yordamida  1623-yilda  Xiva  taxtini  egalladi  va  Habash  hamda 
Elbars  qatl  etildi.  Bu  voqeadan  xabar  topgan  Abulg‘oziy  Sulton 
Xivaga  qaytdi.  Akasi  Asfandiyorxon  (1623—1643)  uni  Urganch 
hokimi  etib  tayinladi.  Biroq tez  orada  aka-uka  o‘rtasidagi muno- 
sabatlar  buzildi.  Natijada  Abulg‘oziy  Sulton  Turkiston,  Tosh- 
kent,  Buxoroda  qochib  yurishga  majbur  bo‘ldi.  Asfandiyorxon 
siyosatidan  norozi  bo‘lgan  turkmanlaming  chaqirig‘i  bilan  u 
yana  Xivaga  qaytib  bordi.  Akasi  endi  unga  Xivani  topshirishga 
majbur  bo‘ladi.  Biroq,  qulay  fursat  tug‘ilishi  bilanoq  uni  1630- 
yilda  Eron  shohi  huzuriga  garov  tariqasida  jo‘natib  yuboradi. 
Abulg‘oziy  Sulton  Eronda  10  yil  tutqunlikda  kun  kechirdi.
0 ‘n  yildan  so‘ng  tutqunlikdan  qochib,  Oral  o‘zbeklari 
qarorgohiga yetib  keladi.  Asfandiyorxon vafot  etgach,  1644-yilda 
Abulg‘oziy  Bahodirxon  Xiva  xonligi  taxtini  egallaydi.
Abulg‘oziy  Bahodirxon  qabila  boshliqlari  nufuzini  yanada 
oshirish  yo‘li  bilan  ulaming  markaziy  hokimiyatga  qarshi  xatti- 
harakatlariga barham  bermoqchi  bo‘ldi.  U  xonlikdagi  barcha  32 
qabilani  to‘rt  guruhga  bo‘ldi:  qiyot-qo‘ng‘irot,  uyg‘ur-nayman, 
qang‘li-qipchoq,  nukuz-mang‘it.  Bunda  qabilalarning  urf- 
odatlari,  turmush  tarzi  va  qarindoshlik  aloqalari  hamda 
joylashgan  yeri  hisobga  olindi.  Har  bir  qabilaviy  gumhga  inoq 
tayinlanib,  xon  inoqlar  orqali  qabilalarga tegishli  masalalami  hal 
qilgan.  Inoqlar  xonning  eng  yaqin  maslahatchisi  sifatida  saroyda 
istiqomat  qilganlar.