Q usmonov, U. Jo‘rayev, N. Norquloy о ‘zbekiston tarixi

Ijtimoiy-iqtisodiy  va 
Movarounnahrdagi  Shayboniylar  dav-
.  , 
, 
lati singari Xiva xonligi ham bir qancha
siyosiy hayot 
, 
,  .  , 
® 
,л.
 
^
katta-kichik  mulklarga  bo lingan.
Xonhkda yirik o‘zbek qabilalarining boshliqlari amalda mustaqil 
mulk  egalariga  aylangan.  Ular  xonlikning  butun  ijtimoiy-siyosiy 
hayotiga  hal  etuvchi  ta’sir  ko‘rsatib  kelganlar.
Ayni  paytda,  ular  markaziy  hokimiyatga  bo‘ysunmaslikka, 
mustaqiUikka intilishgan.  Bu hoi o‘zaro nizolami keltirib  chiqargan.
Buning ustiga,  XVI asming 70-  yillarida Xiva xonhgi iqtisodiy 
inqirozga  duchor  bo‘ldi.  Uning  asosiy  sabablaridan  biri — 
Amudaryoning o‘z  o‘zanini  o‘zgartirib,  Oral dengizi yo‘nalishiga 
burilganligi  bo‘ldi.  Buning  oqibatida  eski  o‘zan  atrofidagi  yerlar 
cho‘lga  aylandi.  Alioli esa xonlikning boshqa hududlariga ko‘chib 
o‘tishga  majbur bo‘lgan.  Bundan  tashqari,  Xiva  xonligining  XVI 
asrda  ikki  marta  Buxoro  xonligi  tomonidan  bosib  olinishi, 
shuningdek,  o‘zaro  qabilaviy  nizolar,  og‘ir  soliqlar  hamda  turli 
to ‘lov  va  jarimalar  mamlakat  aholisini  xonavayron  qilgan. 
Bu  hoi  savdo-sotiqqa  katta  putur  yetkazgan.