Q usmonov, U. Jo‘rayev, N. Norquloy о ‘zbekiston tarixi

tazyiqining kuchayishi 
riyasmmg  о  zbek  xonliklari  bilan
bo‘lgan munosabatlarida  tazyiq  o‘tka- 
zish  ustunlik  qila boshladi.  Bu  Rossiya  imperiyasining  siyosatida 
M arkaziy  Osiyo  x o n lik la rin i  sav d o -so tiq d a  kam si- 
tish,  ularning  tabiiy  boyliklariga  ko‘z  olaytirish,  strategik 
maqsadlarni  ro ‘yobga  chiqarish  kayfiyatining  kuchaygan- 
ligida  yaqqol  namoyon  bo‘la  boshladi.
Pyotr  I  Buxoro va Xiva  xonliklarini  siyosiy jihatdan Rossiya- 
ga  teng  davlatlar  emas,  deb  hisoblab,  ularga  tazyiq  o‘tkaza
bosliladi.  Bunga xonhklardagi icliki siyosiy 
ahvol  ham  qulay  sharoit  yaratib  bergan 
edi.  Masalan,  Xiva xoni  Sholmiyoz  1700- 
yilda  Pyotr  I  huzuriga  yashirincha  elchi 
yuborib,  Xivani  Rossiya  tobeligiga  qabul 
qihslmi so‘ragan.  1709-yili toj-u taxt vorisi 
Muhammad  ham  shunday  qilgan  edi. 
Pyotr  I  Xiva  xoniga jo ‘natgan  yorlig‘ida 
shunday  gaplar  yozilgan  edi:  „Shohona 
muruwat  ko‘rsatib,  xonning  qo‘l  ostidagi 
jamiki  narsalari  bilan  birga,  abadiy 
tobeligimizga olamiz“.  Biroq,  bu  niyat u
Pyotr  I.
142

---

4
^
LO