Q usmonov, U. Jo‘rayev, N. Norqulov o zbekiston tarixi

II 
davrida Xiva xonligi 2 marta (1593-va 1595- 
yilda) Buxoroga bo‘ysundirilgan.
A Noib 
(arabcha — o‘rinbosar, yordamchi) — tobe o‘lka yoki 
viloyat hokimi.
G‘ozi 
— musulmon haq dini uchun kurashuvchi.
1. Xiva xonligining tashkil topishi haqida so‘zlab bering.
2. XVI asrda Xiva xonligi iqtisodiy hayotida ro‘y bergan inqiroz 
sabablarini qayd eting.
3. Xiva va Buxoro xonliklari munosabatlarida dushmanlik kayfiyati 
kuchli bo‘lganligini misollar yordamida asoslab bering.

---

21- §. XVII — XVIII asrning birinchi yarmida
Xiva xonligidagi siyosiy ahvol
Xiva xonligida siyosiy 
XVII asr Xiva xonligining siyosiy hayo- 
parokandalik 
tida o‘ziga xos ikki xususiyat — bu, bir
tom ondan, markaziy hukm ron sulola 
nufuzining pasayishi bo‘lsa, ikkinchi tomondan, qabila bosh­
liqlari ta ’sirining kuchayishi bo‘ldi. Qabila boshliqlari: beklar, 
biylaming kuch-qudrati shu darajaga borib yetgan ediki, ular 
oliy hukmdorga 
o‘z xohish-istaklarini o‘tkaza olganlar. Xon 
davlat hayotiga oid har bir masalani ularsiz mustaqil hal eta 
olmas edi. Aksincha, aynan shu qabila boshliqlari xon taqdirini 
hal etardilar. Binobarin, Xiva xonligida davlat parokandaligi yuz 
berdi.Parokandalik 
Arab Muhammadxon 
davri (1602— 1621) 
da yuqori nuqtasiga yetgan edi. Amudaryo o‘zanining o‘zgarishi 
bu davrda ham davom etdi. Natijada Arab Muhammadxon xonlik 
poytaxtini Urganchdan Xivaga ko‘chirishga majbur bo‘ldi. Yuz 
bergan iqtisodiy tanglik davlatning siyosiy ahvoliga juda katta 
salbiy ta ’sir ko‘rsatdi. Bundan tashqi kuchlar foydalanib 
qolishga urindi. Chunonchi, Arab Muhammad davrida Rossiya 
chegarasini qo‘riqlab turgan Yoyiq kazaklari ataman Nechay, 
ko‘p o‘tmay ataman Shamay Urganchga hujum qildilar. Biroq 
ular talonchilikdan iborat maqsadlarini amalga oshira olmadilar. 
Aksincha, Xiva qo‘shini ulami tor-m or etdi.
1616-yili Arab M uham m adxonning