Q o d IL o V, Q. O d IL o V umumiy elektrotexnika va elektronika asoslari

4.1. 
Bir  fazali  sinusoidal  o ‘zgaruvchan  tok  zanjirlari.
 
Sinusoidal  o ‘zgamvchan  elektr  yurituvchi  kuch  va  toklar
Elektr  energiyasini  bir  turdan  boshqa  turga  aylantirishning 
barcha  fizikaviy jarayonlarini  amalga  oshirishda.  Hozirgi  zamon
29
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

elektrotexnikasi  barcha  sohalarining  asosini  tashkil  etadi,  ya'ni 
elektr yurituvchi  kuch  (e.yu.k.),  kuchlanish,  tok va elektromagnitli 
miqdorlarning vaqt bo'yicha o'zgarishi  bilan  bogMiq bo'ladi.
0 ‘zgaruvchan  tok  vaqt  bo'yicha  m a’lum  qonun  bo'yicha 
o'zgaradi,  ya’ni  tokning  miqdori  vaqtning  funksiyasidir.
Shunday  qilib,  vaqt  o ‘tishi  bilan  m iqdori  va  yo'nalishi 
o ‘zgaradigan tokga o ‘zgaruvchan tok deb  aytiladi.
0 ‘zgaruvchan  tokni  uch  turga  bo'lish  mumkin:
1.  Miqdori o ‘zgaruvchan,  ammo yo'nalishi  o'zgarmas (pulsat- 
siyalanuchi)  tok  (4.1.1,  4.1.2,  4.1.3-rasmlar).
2.  Miqdori va yo‘nalishi o‘zgaruvchan tok (4.1.4, 4.1.5 rasmlar).
3.  Davriy o'zgaruvchan tok  (4.1.6-rasm).
30
4.1.1,  4.1.2,  4.1.3-rasmlar
 
(a,  b,  d).
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

4.1.4,  4.1.5-rasmiar
  (e,  0- 
/cto.q —  eleklr  tokining  cho  qqisi,  A;  /  — vaqt,  sekund.
/
E lek tro tex n ik ad a  ish- 
latiladigan  davriy toklarning 
chastotalari  (takrorlanish- 
lari) doirasi juda keng bo‘lib, 
gersning o'ndan biridan  tor- 
tib, to milliarddan bir ulush- 
larigacha bo‘lgan qiymatlarini 
*
  tashkil etadi.  Elektrotexnikada 
standart chastotalar 50  gers- 
dan  (Gs)  60  gersgacha  ish- 
latiladi. 0 ‘zbekistonda 50 Gs 
chastota  (tebranish)  ishlati- 
ladi. Tokning chastotasi:
Standartli  chastota / =   50  Gs  boMganda, 
T =
  0,02  s  bo‘ladi. 
Burchak takrorlanishi  (chastotasi);
(o  =   2 
n f
 (s  '),
31
www.ziyouz.com kutubxonasi

---