Pythonni mustaqil

15-bob: Indekslar va kesimlar
Bu bobda biz indeks va kesimlar bilan ishlash amallarini ko‘rib chiqamiz.
Indeksi bo‘yicha elementni olish

Boshqa dasturlash tillaridagi kabi indeks bo‘yicha olish:

• 
  a = [1, 3, 8, 7]
  

• 
  a[0]
  

1

• 
  a[3]
  

7

• 
  a[4]
  

Traceback (most recent call last):

File "", line 1, in
IndexError: list index out of range
Ko‘plab boshqa tillar kabi bu yerda ham raqamlash noldan boshlanadi. Mavjud bo‘lmagan indeks-ga murojaat qilishga urinish natijasida IndexError xatoligi yuzaga keladi. Yuqoridagi misolimizda a o‘zgaruvchisi ro‘yxat edi. Bundan tashqari, boshqa tipdagi, masalan, satr va kortejlarda ham indeksi bo‘yicha elementiga murojaat qilish mumkin.
Pythonda, bundan tashqari, manfiy indekslardan ham foydalanish mukin, bunday holda tartiblash ro‘yxat oxiridan boshlab amalga oshiriladi.

• 
  a = [1, 3, 8, 7]
  

• 
  a[-1]
  

7

• 
  a[-4]
  

1

• 
  a[-5]
  

Traceback (most recent call last):

File "", line 1, in
IndexError: list index out of range
Kesimlar
Pythonda indekslardan tashqari yana kesimlar ham mavjud.
item[START:STOP:STEP] – START nomeridan STOP gacha (uning o‘zi kirmaydi), STEP qadam bi-lan elementlarni oladi. Boshqa qiymat ko‘rsatilmasa, odatda, START=0, STOP=obyekt uzunligiga, STEP=1. Demak, qaysidir (hatto barcha) parametrlar tushirib qoldirilishi mumkin




48

• 
  a = [1, 3, 8, 7]
  

• 
  a[:]
  

[1, 3, 8, 7]

• 
  a[1:] [3, 8, 7]
  

• 
  a[:3] [1, 3, 8]
  

• 
  a[::2]
  

[1, 8]
Bundan tashqari, bu parametrlar manfiy qiymatlarni ham qabul qilishi mumkin:

• 
  a = [1, 3, 8, 7]
  

• 
  a[::-1]
  

[7, 8, 3, 1]

• 
  a[:-2]
  

[1, 3]

• 
  a[-2::-1]
  

[8, 3, 1]

• 
  a[1:4:-1]
  

[]
Oxirgi misolimizda bo‘sh ro‘yxat hosil bo‘ldi, chunki START < STOP va STEP manfiy. Xuddi shunday holat qiymatlar diapazoni obyektdan tashqarini ko‘rsatganda yuz beradi.

• 
  a = [1, 3, 8, 7]
  

• 
  a[10:20]
  

[]
Bundan tashqari, kesimlar yordamida nafaqat elementlarni olish, balki ularni qo‘shish yoki o‘chir-ish ham mumkin (albatta, faqat o‘zgartirish mumkin bo‘lgan ketma-ketliklar uchun).

• 
  a = [1, 3, 8, 7]
  

• 
  a[1:3] = [0, 0, 0]
  

• 
  a
  

[1, 0, 0, 0, 7]

• 
  del a[:-3]
  

• 
  a
  

[0, 0, 7]

49