Purin va uning birikmalarini molekula tuzilishi, olinishi, xossalari va ishlatilishi. Reja: I. Kirish II. Asosiy qism

Ishlatilishi

Purin — suvda eriydigan rangsiz kristall modda, 216°C da suyuqlanadi. 5,6-diaminopirimidindan olinadi. Organik sintezda qoMlaniladi. Adenin (6-aminopurin) — rangsiz kristall modda, 360—365°C da suyuqlanadi, suvda kam eriydi. Adtfhin achitqi nuklein kislotalarininggidrolizatlaridan ajratib olinadi. 4,5,6-triaminopirimidin yoki 2,6,8-trixiorpurindan sintez qilib olish usullari ham ma’lum. Sanoatda formamiddan va POCl3 dan bosim ostida qizdirib olish metodi ham qo‘llaniladi. Adenin asos xossasiga ega, 1- (pKBH+=9,8) va 7-holatlar (pKBH+= 4,15) dagi azot atomlari bo‘yicha ikkita proton biriktiradi. Adenin nuldeozidlar, nukleotidlar va nuklein kislotalar takribiga kiradi. Organik va mikrobiologik sintezda boshlang'ich modda sifatida, hamda tibbiyotda ishlatiladi. Guanin (2-amino-6-gidroksipurin) — rangsiz kristall modda, 365°C da suyuqlanadi. Qushlarning chiqindilarida, baliqlar va sudralib yuruvchilarning terilarida, nuklein kislotalarning gidrolizatlarida uchraydi. Sintetik yo‘l bilan 2,6,8-troixlorpurindan yoki boshqa usullar bilan olinishi mumkin. Guaninning okso-shakli barqaror. Guanin kuchsiz NH-kislota (pK =9,2) va kuchsiz asosdir (pKBH+=3,3). Guanin nukleozidlar, nukleotidlar va nuklein kislotalar takribiga kiradi. Kofein (1,3,7-trimetilksantin) — rangsiz kristall modda, 365°C da suyuqlanadi, suvda eriydi, sublimatlanadi.

Kofein kofe (qahva) donlaridan, choybarglaridan olinadigan alkaloid. Kofein asos bo‘lib, kislotalar bilan tuzlar hosil qiladi. Tibbiyotda markaziy nerv sistemasini stimullovchi vosita sifatida ishlatiladi. Kofein kofe (qahva) donlaridan, choybarglaridan olinadigan alkaloid. Kofein asos bo‘lib, kislotalar bilan tuzlar hosil qiladi. Tibbiyotda markaziy nerv sistemasini stimullovchi vosita sifatida ishlatiladi.

III. Xulosa
Purinlar ikkita uglerodli azotli halqali asosdir. Ular oltita va besh a'zoli azotli halqadan iborat.Purinning oksi- va aminohosilalari qiyin suyuqlanadigan kristall birikmalar, chunki ular vodorod bog‘lari hisobidan kuchli asso tsiatlar hosil qiladi. Purin hosilalari suvda yomon eriydi, ammo asoslarda yaxshi eriydi. Ulardan ksantin, adenin va siydik kislotalari tirik organizm uchun katta ah am iyat kasb etadi. Siydik kislotasi tirik organizmlardagi purin tutgan m oddalar almashinuvining oxirgi m ahsuloti bo‘lib, siydik bilan tirik organizm dan ch iqariladi. Ksantin yoki 2 ,6 -d iok si purin hayvon to‘qim alarida, qonida , siydik toshida, o‘simliklardan choy tarkibidabo‘ladi. Ksantin kuchsiz asos xossali, kislotalar ilan tuzlar hosil qiladi. Uning azot atomlari bo‘yicha metillangan hosilalari arkaziy asab tizim ini qo‘zg‘atuvchi vositalar sifatid a tibbiyotda keng ishlatiladi

IV. Foydanilgan adabiyotlar

1. 
   I .R. Asqarov, Y.T. Isayev, A.G. Mahsumov, Sh.M. Qirg‘izov organik kimyo
   
2. 
   В. В. Umarov organik kimyo
   
3. 
   Abdullatif Abdusamatov Austam Mirzayev Mixsivoy Ziyayev organik kimyo
   

Web saytlar :

4. 
   https://uz.wikiaro.ru/wiki/Purine#cite_note-16
   
5. 
   https://uz.wikiaro.ru/wiki/Purinones