Punktuatsiya

ega, kesim, to‘ldiruvchi, aniqlovchi, hol ergash gaplar
farqlanadi; hol 
ergash gaplarning turlari sifatida o‘rin, ravish, daraja-miqdor, payt, sabab, maqsad, shart, to‘siqsiz 
ergash gaplar ajratiladi. 
Rus tilshunosligida ergash gaplarning tarkibiy-mazmuniy jihatdan ham tasniflanishi 
kuzatiladi. Bu tasnif asosida ergash gapli qo‘shma gaplarning ikki asosiy tipi farqlanadi: ikki a’zoli 
tip va bir a’zoli tip. Ikki a’zoli gaplarda ergash gap bosh gap bilan yaxlitligicha bog‘lanadi, bir 
a’zoli gaplarda ergash gap bosh gapdagi bir so‘zga tegishli bo‘ladi va uning mazmunini 
izohlaydi.
36
Ergash gaplarning bosh gapni yaxlitligicha izohlashi yoki uning biror bo‘lagi bilan aloqador 
bo‘lishi haqidagi qarash o‘zbek tilshunosligida M.Asqarova tomonidan ilgari surilgan.
37
N.Mahmudov o‘zbek tilshunosligida keng qo‘llanib kelinayotgan «bosh gapni yaxlitligicha 
izohlaydigan ergash gaplar» iborasiga e’tiroz bildiradi. Uning fikricha, bu iboraning qo‘llanishi 
32
Abdurahmonov G‘. Qo‘shma gap sintaksisi asoslari. - Toshkent: О‘z FA, 1958. - B.17. 
33
Nurmonov A. О‘zbek tilshunosligi tarixi. - Toshkent: О‘zbekiston, 2002. - B. 207.
34
Qarang. Asqarova M. Hozirgi o‘zbek tilida ergashish formalari va ergash gaplar. - Toshkent: Fan, 1966; 
Sayfullayeva R. Ergashgan qo‘shma gapning tasnifi // О‘zbek tili va adabiyoti. 1989. – № 3.
35
Bu haqda qarang. Mahmudov N. Ergash gaplarning tabiati va tasnifi masalasi // О‘zbek tili va adabiyoti. 
1991. – №3. - B. 14. 
36
Ko‘rsatilgan maqola. - B.14- 15.
37
Asqarova M. Hozirgi o‘zbek tilida ergashish formalari va ergash gaplar. - Toshkent: Fan, 1966.

---

49 
mantiqan to‘g‘ri emas. «Qanday qilib ergash gap bosh gapni izohlashi mumkin? Har qanday gap 
bo‘lagi (aniqlovchi bundan mustasno) funksional jihatdan faqat kesimga aloqador bo‘ladi. Keng 
ma’nodagi hol sintaktik o‘rnini egallagan predikativ birlik, ya’ni, ergash gap ham yaxlit bosh 
gapga emas, balki uning bir konstruktiv bo‘lagi – kesimga aloqador bo‘ladi»,- deb yozadi olim.
38
N.Mahmudov ergash gapli qo‘shma gaplarda bosh gaplarni ham tasniflash lozim deb 
hisoblaydi. U ergash gapli qo‘shma gaplarning quyidagi turlarini farqlaydi: