Пул-кредит сиёсати

Пул ҳажмини ишлаб чиқиш (пул эмиссияси) ва пул массасини назорат қилиш;

Асосий фоиз ставкасини белгилаш .

Пул-кредит сиёсатининг бош мқасади бу пул миқдори ва нархини бошқаришдан иборат. Марказий банк ваколатига қараб бир ёки бир нечта мақсадларга эришишни кўзлайди: нархларнинг барқарорлиги, тўлиқ иш билан таъминлаш ва валюта курси режимига қараб валюта курсининг барқарорлигини сақлаш. Фоиз ставкаларига таъсир кўрсатиш орқали ишлаб чиқариш ва истеъмол муносабатларини ривожлантириш мақсад қилинади. Масалан, фоиз ставкаларининг пасайиши инвестиция харажатларини пасайтиради ва кейинчалик инвестицияларнинг кўпайиши ялпи талабни оширади.
Пул-кредит сиёсатида марказий банклар, хусусий акциядорларга эга бўлиши мумкин, аммо уларнинг фаолияти қонун ҳужжатлари ёки конституцияда ёзилган жамоат ваколати асосида фаолият юритадиган ташкилотлар томонидан ишлаб чиқилади ва амалга оширилади.
Марказий банклар бир мамлакат даражасида (масалан, АҚШ Федерал резерви шунингдек Япония банки ёки Англия банки) ёки валюта иттифоқи ҳолатида бир гуруҳ мамлакатлар даражасида (масалан, Европа ҳудуди учун Европа Марказий банки) шаклида бўлиши мумкин. Марказий банк молиявий институт ва ҳукумат органи сифатида асосий пуллар ёки юқори қийматли пуллар деб аталадиган пул маблағларини шакллантириш имконига эга.
Бу жисмоний шахсларга банкноталар кўринишида ликвидликни таъминлашдан ва марказдаги ҳисобварақларга қўйилган банк захиралари шаклида молиявий тизимдан иборат молиявий жараёнлардир. Шунинг учун марказий банк баъзан “банклар банки” деб номланади. Пул-кредит сиёсати биринчи навбатда марказий банк
ликвидлиги ва пул таклифининг миқдорини белгилашдан иборат.
Ҳукумат томонидан қарзларнинг нархи банклараро бозорда (банклар бир-бирига қарз берадиган жойда) ва қисқа муддатли молиявий воситалар бўйича тўланадиган қисқа муддатли фоиз ставкаларини белгилайди. Пулнинг нархи деганда фоиз ставкаси тушунилади. Бозор прогнозлари ва хатарларига қараб, пул-кредит сиёсати узоқ муддатли фоиз ставкаларига ва иқтисодиётдаги молиявий ўзгарувчиларнинг кенг доирасига ҳам таъсир қилади, бу эса ўз навбатида иқтисодий субъектларнинг хулқ -атворига таъсир кўрсатади. Монетар сиёсатнинг асосий мақсади макроиқтисодий барқарорлаштириш (ва вақтинчалик қайта тақсимлаш), эканлиги билан бир вақтда, пул-кредит сиёсати ҳам тақсимловчи вазифаларни бажаради. Масалан, маълум бир вақтда фоиз ставкасининг пасайиши хўжаликлар даромадларини камайтиради ва қарздорларга фойда
келтиради.
Марказий банкирлар бундай тақсимот оқибатларини ишбилармонлик циклига нисбатан чекланган ва мувозанатли деб ҳисоблашади ва уларни мақсадга эришиш воситаси деб биладилар. Сиёсатчилар (сиёсий қарор қабул қилувчилар) ва фуқаролар баъзида бир фикрга келмасликлари натижасида, уларни марказий банк ваколатига нисбатан танқидий муносабат шаклланиши гаолиб келиши мумкин. Жаҳон молиявий инқирозидан кейин тортишувлар тез-тез бўлиб турганини кузатиш мумкин, чунки охирги вақтларда марказий банк интервенсияси кўлами ва ҳажми ошиб бормоқда.