Пул-кредит сиёсати

5.4.1- Чизма. Туркия мисолида пул ҳажми ўсиши ва истеъмол нархлари инфляцияси, 1996–2017. OECD, ойлик пул ва молиявий статистика.

АҚШ Федерал резерви ҳам шунга ўхшаш тажрибага эга эди ва М2 даражасида ўсиши учун мақсад оралиғини белгилашни амалга оширади. Бироқ, қуйидаги чизмада кўрсатилгандек, инфляция юқори бўлган мамлакатларда пул ва инфляция ўртасидаги боғлиқлик мустаҳкам бўлиб қолмоқда.

Қисқа муддат учун номинал қаттиқлик даражаси ( nominal

rigidity)
Пул ўсиши ва инфляция ўртасидаги қисқа муддатли узилишнинг асосий тушунтиришларидан бири бу номинал қаттиқлик даржасининг мавжудлиги билан изоҳланади - бу пул массаси ортиши ҳисобига
нархлар ва номинал иш ҳақи қисқа муддат ичида тўлиқ ўзгариб кетиши ҳолатидир. Шу сабабдан, пул массасининг ўсиши пул маблағларининг реал қийматини оширади, бошқа реал ўзгарувчиларга таъсир қилади, яъни реал фоиз ставкасини пасайтиради ва реал истеъмолни ошишига олиб келади.
Кейнснинг умумий назариясида (1936) пул массасининг ўсиши қисқа муддатда фоиз ставкасининг пасайишига олиб келади. Бунинг сабаби шундаки, агар нархлар юқорига қараб ўзгармаса, пулнинг талабини оширишнинг ягона йўли бу тушишдир. Номинал ва реал фоиз ставкасининг пастлиги хусусий агентларни камроқ ликвидли активлар (фоиз ставкасини берадиган) эмас, балки пул қолдиқларини ушлаб туришга ундайди (бу даромад келтирмайди ёки кам фойда келтиради).
Фоиз ставкасининг пасайиши ўз навбатида товар ва хизматларга талабни рағбатлантиради ва ЯИМни оширади. Агар ортиқча ишлаб чиқариш қуввати бўлса, ЯИМ кўтарилади. Аммо узоқроқ муддатда нархлар ўсиб боради, бу эса фоиз ставкаси ва ЯИМни иш билан тўла қийматига қайтаради, бу номинал ва реал ўзгарувчилар ўртасидаги узоқ муддатли узилишга мос келади. Кейнс даври доирасида пул бозори мувозанати қисқа вақт ичида нархларни тўғрилаш орқали эмас, балки номинал ва реал фоиз ставкаларини тузатиш орқали амалга оширилади. Доимий ушбу қатъият билан тежаш-инвестиция балансига ишлаб чиқаришни созлаш орқали эришилади: агар тежамкорлик олдинги инвестициялардан ошса, ялпи талаб (истеъмол ва инвестициялар) ялпи таклифдан паст бўлиб қолади ва ишлаб
чиқарилган маҳсулот ялпи талаб даражасига тўғри келади.
Қисқача айтганда, пул-кредит сиёсатининг ишлаб чиқариш ёки иш билан таъминлаш каби ҳақиқий ўзгарувчиларга қисқа муддатли таъсири нархларни қисман тузатишга боғлиқ.
Ўз навбатида, номинал қатъийликни иқтисодий агентлар (иштирокчилар) нинг рационал хатти-ҳаракатлар билан изоҳлаш мумкин.Индексация механизмлари кенг тарқалган юқори инфляция шароитида қаттиқлик камроқ учрайди. Гиперинфляциянинг ўта оғир ҳолатида нархларни созлаш деярли бир зумда амалга оширилади.