Пул-кредит сиёсати

4. Фискал ва монетар сиёсат орасидаги боғлиқлик

Пулнинг миқдорий назарияси – Пул ҳажми таҳлили назарияси

Пул ҳаракатланиши тезлиги (money velocity) V бу назарий жиҳатдан номинал ишлаб чиқариш деб таърифланади ва бир йил давомида битта пул бирлигининг муомаласини қуйидагича кўринишда
белгилаш мумкин бўлади:

PY = V M

бу эрда P умумий нарх даражаси, М пул массаси ва Y реал ЯИМни билдиради. Y аҳоли ва иш унумдорлиги ўсиши натижасида доимий равишда ўсиб боради деб фараз қилайлик. V доимий ва пул сиёсатидан мустақил равишда доимий равишда ўзгариб туради деб ҳисоблаймиз.
Агар Марказий банк пул массасининг ўсиш суръатини ΔМ / М ни назорат қилса, у ҳолда ЯИМнинг маълум ўсиш суръати ΔY / Y ва маълум пул ҳаракатланишининг тезлиги ΔV/ V учун, Марказий банк инфляция ΔP / P ни ҳам назорат қилади:

𝜟𝑷
_𝑷 =
𝜟𝑽
_𝑽 +
𝜟𝑴
_𝑴 −
𝜟𝒀



𝒀

Ушбу таҳлил 1999 йилда ЕМБ пулнинг миқдорий назариясига ва Германия Бундесбанкининг пул стратегиясининг “биринчи устунини” деб аталадиган категориясини аниқлаш бўйича амалга оширган тажрибасига асосланиб аниқланган. Бу евро ҳудуд ичида инфляция даражасининг 1,5%, ялпи ички маҳсулотнинг 2,5% ўсиши ва пул тезлигини йилига 0,5% ошишига мос равишда ўсишини йилига 4,5% даражасида белгилашдан иборат бўлган:

1.5% – 0.5% + 4.5% – 2.5%
Бундай ёндашувда пул агрегати нарх барқарорлигининг якуний мақсадига қараганда осонликча кузатиладиган ва тўғридан-тўғри марказий банк назорати остида бўлган, аммо эволюцияси якуний мақсадни яхши башорат қилувчи оралиқ мақсад ролини ўйнайди. Кейинчалик ECB ушбу пул устунини пасайтирди, айниқса инфляция учун ҳеч қандай жиддий оқибатларга олиб келмасдан, пул ўсиши мақсадли кўрсаткичдан доимий равишда юқори бўлганлиги кузатилди.