“Psixologiya” fakulteti

Sotsiometriya ilmiy tadqiqot usuli sifatida.
Sotsiometriya atamasi amerikalik psixolog va ijtimoiy psixiator J.Moreno 
tomonidan ilmga olib kirilgan. Sotsiometriya ilmiy tadqiqot usuli bo`lib, u kishilar 
xulqi, xatti-xarakatlarini, o`zaro munosabatlarining tuzilishi va mazmunini so`rash 
yoki qayd qilish orqali o`rganadi. Sotsiometrik usullar mehnat jamoalari, jamoat 
tashkilotlari, uyushmalari, oila va boshqa guruhlarda shakllangan munosabatlar 
tiziminitadqiq etadi. Shu boisdan ham, sotsiometriya sotsiologiya fanining muhim 
qismini tashkil etadi. Sotsiometrik tadqiqotlarni o`tkazishga doir talablar tizimi 
quyidagilardan iborat: 1.Sotsiometrik tadqiqotlarni eng kamida yarim yildan 
oshiqroq birga ishlagan kichik jamoalarda o`tkazish maqsadga muvofiqdir. 

---

YAxshisi uch yildan ziyod birga faoliyat yuritgan yoki yashagan kishilar o`rtasida 
o`tkazilsa, natija ancha ishonarliroq chiqadi. Chunki, qadimiy an`analarimizga 
muvofiq, kishilar uch yilda kim do`st, kim nodo`st ekanining farqiga borishali. 
2.Tadqiq etiluvchi kishilar soni ko`pi bilan 18-20 nafar bo`lishi kerak. 3.Tanlangan 
masala tadqiq etiluvchi kishilarga yaxshi tanish bo`lishi va ular erkin mushohada 
qila olishi, qiynalmasdan baholay olishlari muhim ahamiyatga ega. 4.Tadqiqot 
chetdan taklif etilgan, ma`lum tayyorgarlikka ega bo`lgan sotsiolog tomonidan 
o`tkazilishi lozim. SHunday qilib, sotsiometrik tadqiqotlar o`tkazish jarayoni 
quyidagi ish bosqichlarini o`z ichiga oladi: 
1.Tayyorgarlik bosqichi:
a)-muammo tanlash; -vazifalarni belgilash;
-tadqiqot ob`yektini ajratib olish; -tadqiq etilayotgan jamoa xususida ma`lumot 
yig`ish; -respondentlar sonini aniqlash.
b)-tadqiq etiluvchi jamoa a`zolari bilan bevosita muloqot o`rnatish; -
respondentlarni bo`lajak tadqiqotga ruhiy-emotsional jihatdan tayyorlash;-
sotsiometrik o`lchamlar mazmunini belgilab olish.