Psixologiy asi

Fiziologik
va 
patologik
affektlar farq qilinadi. M asalan, 
farzandidan judo bo'lib, chinqirib yig' lagan, sochini yulgan onaizorda 
fiziologik affekt alom atlarini ko'ram iz. Fiziologik affekt paytida odam
o 'z ahvolini anglab turadi yoki qism an nazoratni yo'qotadi.
P ato lo g ik affekt p ay tid a o d am o 'z in i bosh q ara olm ay qoladi va 
bemalol birovning (o'zining ham) joniga qasd qilib qo'yadi. Q ahr-g'azab, 
rashk, ajablanish va xursandchilik affektlari farq qilinadi. Patologik 
affektda ongning torayishi sababli qism an yoki to 'la am neziya ham
kuzatiladi. Shuning uchun ham affekt paytida odam nima qilganini eslay 
olm aydi (bunga m isol keltirib o 'td ik ). P ato lo gik affekt m aniakal -
depressiv sindrom va epilepsiyada yaqqol namoyon bo'ladi.
Apatiya - hissiy befarqlik holati bo'lib, barcha narsa va hodisalarga 
b e m o r o 't a e ’tib o rs iz lik b ila n q a ra y d i. B a ’zan u la r d a b u tu n la y
harakatsizlik kuzatiladi, yani o 'tirg a n joylaridan sira qo'zg'alm aydilar. 
A p a tiy a n in g bu tu ri s h iz o f re n iy a d a , k e k s a la rd a va b o sh m iya 
o'sm alarining b a’zi turlarida yaqqol ko'zga tashlanadi.
M aniakal holat - o'z-o'zini va imkoniyatlarini ortiqcha baholashga 
alo q ad o r bo'lgan holat. B em orlar askiya qilishga moyil bo'ladi. U lar 
b o 'lar-b o 'lm asg a hazil-huzul qilishadi, mazax qilib birovning ustidan 
kulishadi, ashula aytish va raqsga tushishni yaxshi ko'rishadi, faol harakat 
qilishga intilishadi, am m o bu h a ra k a tla r tartibsiz bo'lad i. M aniakal 
kayfiyat, ayniqsa, qator xastaliklar orasida maniakal-depressiv psixozda 
yaqqol kuzatiladi.
N a z o r a t u c h u n s a v o l la r
1. H issiy o t nim a?
2. H a y v o n la r b ila n h is s iy o tn i o 'r g a n i s h b o r a s id a q a n d a y ta jr ib a la r
o 'tk a z ilg a n ?
3. H issiy o tn in g fiziologik m c x a n iz m la rin i s o 'z la b bering.
4. S tress va distress nim a? U la r b ir-b irid a n qan d ay farq qiladi?
5. S tressning q an d a y b o sq ic h la ri b o r?
6. D e p ressiy a nim a?
7. E y fo riy a va disforiya nim a?
8. A ffekl n im a, uning q a n d a y tu rla ri m avjud?
9. A p a liy a va m a n iak a l h o la t h a q id a n im a la rn i bilasiz?
127

---

V II B O B .
O N G VA O N G S IZ L IK
Agar Freyd ho'lmaganda edi, uni o ‘ylah
topish kerak ho ‘lardi.