Psixologiy asi

Psixogen bel og‘riqlar (psevdoradikulyar sindrom)
Psixogen bel o g 'riq la r ju d a keng tarqalgan bo'lishiga qaram asdan, 
ularning aniq soni hanuzgacha n o m a ’lum. Buning sababi «psixogen 
radikulalgiya» tashxisi vrachlar tom onidan deyarli qo'yilm asligi yoki 
a n iq la n m a s lig id a d ir. Y a h o la n k i, X V III a s rd a y o q , « o rq a m iya 
ipoxondriyasi» nom i bilan psixogen xususiyatga ega b o 'lg an beldagi 
o g 'r iq la r h a q id a y o z ib q o ld irilg a n . P six o g en bel o g 'r iq l a r ham
niqoblangan depressiyaning klinik ko'rinishlaridan biridir. Bu og'riqlar 
v ra c h la r to m o n id a n , k o 'p in c h a , « ly u m b a g o » , « ly u m b a lg iy a » , 
«lyumboishialgiya», «radikulit», «ishias», «disk churrasi» kabi tashxislar 
bilan belgilanadi. U shbu tashxislaming qanchasi keyinchalik tasdiqlanadi 
va qanchasi psixogen xususiyatga ega b o 'lib chiqadi, bu aniq emas. 
Buning sabablarini quyidagicha izohlash m um kin: 
birinchidan,
o g'riq 
yo'qolgandan (odatda 4-5 kundan) so'ng bem orlar vrachga qatnam ay 
q o 'y a d i; 
ikkinchidan,
rad ik u litn in g o 'tk ir d av rid a h am m avaqt ham
n ev ro lo g ik b e lg ila r b o 'la v e rm a y d i; 
uchinchidan,
bo sh q a psixogen 
og'riqlardan farqli o'laro q , beldagi og'riqni har qanday bemor «radikulit» 
deb qabul qiladi va bu kasallikda qilinadigan choralardan voqif bo'ladi 
(hozir men d o k to rg a borsam , novokainli b lo k ada qiladi, belga issiq 
buyuradi, o g 'riq qoldiruvchi dori qiladi). A lbatta, ana shu va shunga 
o'xshash m uolajalardan so'ng bemor tuzalib ketadi. Bunday paytlarda 
radikulitning haqiqiy yoki psixogen xususiyatga ega ekanligini aniqlash 
vrach uchun ham qiyin b o 'lib qoladi. C hunki belida qattiq o g'riqd an 
shikoyat qilib kelgan bemorga har qanday vrach darrov yordam ko'rsatib, 
o g 'riq d a n x alo s q ilish g a in tila d i. B u la rn in g ham m asi o g 'r iq kelib 
chiqishining asosiy sababini aniqlash imkonini pasaytiradi.
Aksariyat hollarda «surunkali radikulitning zo'rayishi» tashxisi qo'yilgan 
bemorlarda nevrologik anamnez bilan birgalikda psixologik anamnez ham 
to 'p lang an d a, o g 'riq n in g paydo bo'lishi bilan ruhiy zo'riqish orasida 
bog'liqlikni topish m umkin. Psixogen radikulalgiyalar uchun og'riqning 
yilning m a’lum bir oyi yoki masvumda (masalan, kuz kelishi bilan) paydo 
bo'lishi xosdir. Bir bemor 
6
yildan buyon mezon kirdi deguncha belida 
og'riq paydo bo'lishidan shikoyat qilgan. Lekin unda organik nevrologik 
belgilar kuzatilm agan. Biroq psixogen radikulalgiyalar dastlab haqiqiy 
radikulit bo'lgan bemorlarda k o 'p uchrashini ham e’tiborga olish kerak. 
Ba’zan vrach o'zi istamagan holda bemorda yatropatiyani yuzaga keltiradi,
184

---

ya’ni bemor radikulit bilan xastalanadi, davolanadi va vrachdan «belni 
issiq tutib yurish, og‘ir narsa ko'tarmaslik, og'riq paydo bo'lganda, darhol 
doktorga m urojaat qilish» kabi ko'rsatm alar oladi. Bu m aslahatlarga, 
ayniqsa, nevrasteniya yoki psixoasteniyaga chalingan bemorlar qattiq rioya 
qiladi va oqibatda ularda «kutish sindromi» rivojlanadi. Bu o'z vaqtida 
ipoxondriyaning shakllanishiga olib keladi: bemor tanasidagi har qanday 
og'riqqa, hatto bo'g'inlarda kuzatiladigan shaqillashlarga ham ortiqcha 
e’tibor bera boshlaydi. N atijada, psixogen og'riqlar paydo bo'ladi yoki 
yanada zo'rayadi.
Psixogen radikulalgiyalar ichida, ayniqsa, bo'yin sohasida joylashgan 
o g 'r iq la r a lo h id a o 'r in tu ta d i. B em o rlar, o d a td a , n e v ro p a to lo g
tomonidan bo'yin umurtqalarini rentgen qilib kelishga jo'natiladi. Yoshi 
30-40 dan oshgan bemorlarda bo'yin um urtqalarida osteoxondrozning 
dastlabki belgilari aniqlanadi va bo'yin sohasidagi og'riqlar rentgendagi 
o 'z g a r is h la r b ila n b o g 'la n a d i. V a h o la n k i, re n tg e n o g ra m m a d a g i 
o'zgarishlar ham m avaqt ham kasallik belgilari bilan mos kelavermaydi. 
Osteoxondroz bir-ikki haftada tuzaladigan kasallik emas, ammo bo'yin 
sohasidagi o g 'riq la rn i aynan «osteoxondroz» bilan bo g'lagan bem or 
psixoterapevtik m uolajalar yoki platseboterapiyadan so 'n g bir hafta 
ichida tuzalib ketadi. Bu holat bemorda