Psixologik trening asoslari

Nazorat savollari 
1. Muloqot tushunchasining mohiyatini izohlang?
2. Muloqot turlarining ta’rif bering? 
3. Muloqot vazifalari nimalardan iboratligining ko’rsating? 
4. Muloqotning verbal vositalariga nimalar kiradi?
5. Muloqotning noverbal vositalariga nimalar kiradi? 
6. Muloqot shaxslararo o’zaro tasir etish asosiy funksiyalari nimalardan 
iborat? 
7. Shaxslararo muloqotga oid treninglarning ahamiyati haqida fikr 
bildiring? 
 
 
 
 

---

154 
13-Mavzu: SHAXSNI RIVOJLANTIRISH TRENINGLARI 
 
Reja: 
1.Shaxs va shaxs barkamolligi tushunchalari. 
 2.Shaxsni rivojlantirish treninglarining tarixi (A.Everett).
3.Shaxsni rivojlantirish treninglarining maqsadi. 
4.Shaxsni rivojlantirish treninglarining mijozlari.
5.“Men” 
konsepsiyani 
rivojlantirish 
shaxsni 
rivojlantirish 
treninglarining asosiy vazifasi. 
 
Tayanch 
tushunchalar: 
Shaxs, 
shaxs 
barkamolligi, 
shaxsni 
rivojlantiruvchi treninglar, belgilangan mavqe, erishilgan mavqe, shaxsning 
tabiiy lavozimi, kasbiy lavozim mavqei, ijtimoiy mavqe o’z – o’zini anglash, 
shaxsning ijtimoiy roli, “Ong Dinamikasi” nazariyasi 
 
 Maqsadga erishish vositasi - bu o'zini takomillashtirishdir. 
 Aleksadr Everett 
 
1.Shaxs va shaxs barkamolligi tushunchalari. 
Shaxs to’g’risida so’z 
borar ekan, avvalo ijtimoiy degan iboraga qisqacha to’xtab o’tishni joiz 
ko’ramiz. Chunki shaxs va ijtimoiy tushunchalari bir-biriga bog’liqdir. Kundalik 
turmushda ijtimoiy, ijtimoiy borliq, ijtimoiy ong, ijtimoiy-iqtisodiy, ijtimoiy-
siyosiy kabi iboralarga ko’p duch kelamiz. “Ijtimoiy” atamasi arabcha “ijtimo” 
so’zidan olingan bo’lib, kishilik jamiyatiga, uning hayoti va qonuniyatlarga 
tegishli narsani bildiradi. Ijtimoiy guruh deganda esa kishilarning yig’ilishi, 
to’planishi tushuniladi. 
Hozirgi zamon psixologiyasi fani shaxs faoliyatini ijtimoiy sohadan 
ajralgan holda o’rganish murakkab ekanligini alohida e’tirof etmoqda. Shaxs 
psixologiyasi haqida ma’lumotlar berilishini ta’kidlagan holda bularda asosan 
shaxs rivojlanishining ijtimoiy jihatdan mavjud qonuniyatlarini o’rganishga 
ko’proq e’tibor berish talab etiladi.
Shaxs ijtimoiy o’zaro ta’sir va munosabatlarning birlamchi omili bo’lib 
hisoblanadi. Shaxsning paydo bo’lishi, uning jamiyatdagi o’rni va mohiyati 
doimo psixologiya fanining muhim va bahs talab sohalaridan biri bo’lib kelgan. 
Insonning mohiyatini dastlab o’rgangan Konfutsiy va uning izdoshlari edi. 
Ularning fikricha, shaxsdagi tug’ma xususiyatlar - bu samoviy munosabatlar 
hosili bo’lib, ularga ta’lim yoki ularni odamning o’zi yaratishi vositasida erishib 

---

155 
bo’lmaydi. Inson yovuz tabiatga ega. Insondagi ezgulik manfaatlar uchun 
orttirilgan fazilatdir. Hozirgi inson tugilishidan boshlab foyda olishga intiladi. 
Bu shunga olib keladiki, kishilar o’zaro raqobatlashadilar va bir-birlariga yon 
bermaydilar. Shuning uchun ham tarbiya yo’li bilan inson tabiatini o’zgartirish, 
yaratilgan qoidalar asosida ta’lim berib, ularni adolatlilikka va masuliyatlilikka 
orgatish lozimligini keltirib o’tadi.
Shaxs ijtimoiy mavqei uning tashqi xulqida ham, tashqi qiyofasida, yurish 
turishida va hatto muomalasida ham o’z ifodasini topadi. Shaxsning ijtimoiy roli 
nazariyasida belgilangan va erishilgan ijtimoiy mavqelari o’zaro farqlanadi.