Psixik rivojlanish. Psixikada yosh



Download 66,44 Mb.
Pdf ko'rish
bet50/86
Sana23.02.2022
Hajmi66,44 Mb.
#154812
1   ...   46   47   48   49   50   51   52   53   ...   86
Bog'liq
1.UMUMIY PSIXOLOGIYA ENSIKLOPEDIYA 2020 (3)

HAYOLNING TURLARI

Tushlar
– uyquda yuzaga keladigan ixtiyorsiz 
obrazlar bo`lib, ular tez unitilishi yoki uzoq 
muddatga saqlanishi mumkin. 

Orzu –
inson ongidagi real va noreal tasavvurlar 
bilan bog`liqdir.

Aktiv hayol –
insonning hayotiy rejalarini, xohish –
istaklarini amalga oshirishda o`z aksini topadi. 
Masalan: yangi avtomabil yaratish, GESS qurilishi 
rejasini tuzish shularga misoldir. Reproduktiv 
hayolda aniq real vazifani amalga oshirish maqsad 
qilib qo`yiladi. Unda fantaziya elementlari mavjud 
bo`ladi. 

Produktiv
(ijodiy) hayol - bizning tajribamizda 
mavjud bo`lmagan obraz va ob’ektlarni yaratish 
bilan bog`liq bo`lgan hayol turidir. Masalan: 
Ixtirochi, yozuvchi yangi narsa yaratadi.

Ijodiy hayol -
san’atning barcha turlarida 
ifodalanadi va aks etadi.

Tasavvur hayoli 
deb hozir yoki o`tmishda aslida 
bo`lgan bo`lsada, lekin bizning tajribamizda hali 
uchramagan va biz idrok qilmagan narsa va 
hodisalar to`g`risida tasavvur va obrazlar 
yaratishdan iborat bo`lgan hayol turiga aytiladi.



Hayol jarayoni natijasida 
hayol obrazlari yuzaga 
keladi. Ular ertak, ilmiy 
fantastik, mistik bo`lishi 
mumkin. Badiiy obraz 
yaratilish jarayoni ma’lum 
texnologiyaga ega bo`lib, 
avval obrazga asos solinadi 
keyin u ustida analitik ish 
olib boriladi, so`ng g`oya 
amalga oshiriladi.


Xayol yoki fantaziya, tafakkur kabi yuksak bilish jarayonlariga
kiradi va faqat odamlarga xos
bo’lgan faoliyatlarda yuzaga
chiqadi. Mehnatning tayyor natijasini xayolga keltirmay turib, 
ishga kirishib
bo’lmaydi. Fantaziya yordamida kutilayotgan
natijani tasavvur qilish - inson mehnatining hayvonlar instinktiv
harakatlaridan tubdan farqidir

XAYOL
inson ijodiy faoliyatining zarur elementi bo’lib, 
mehnatning oxirgi va oraliq mahsulotlarida o’z ifodasini topadi. 
Xayol mehnat natijalarini narsalarda gavdalantirishga undaydi 
va shuning bilan birga muammoli vaziyat aniq bo’lmagan 
hollarda ish-
harakat programmasini tuzishni ta’minlaydi. 


Xayol tafakkur singari, muammoli vaziyatda,
ya’ni masalani
yechishning yangi usullarini qidirib topishda yuzaga keladi.
ehtiyojlarni qondirishning real jarayonidan oldin ehtiyojlarni
qondirishning soxta, xayoliy jarayoni sodir
bo’ladi
.
Muammoli vaziyatda masalani hal qilish uchun biz 
tushunchalarga (bilimlarga) va obrazlarga suyanamiz. 
Ko’pincha bu ikkala vosita ham birgalikda qo’llaniladi. Ammo 
ulardan qaysi birining ustunligi muammoli vaziyatning 
xarakteriga bog’liq. 
Agar muammoli vaziyat ko’p jihatdan o’zining noaniqligi bilan 
ajralib tursa, dastlabki ma’lumotlarni aniq analiz qilish juda 
qiyin bo’lsa xayol mexanizmlari ishga tushadi. 


Xayol o’zining faolligi va aktivligi bilan xarakterlanadi. Shu bilan 
birga xayol kishini faollikka undovchi kuch, turtki sifatida ham 
ishlaydi. Lekin ayrim hollarda xayol faoliyatning o’rnida, ya’ni 
soxta faoliyat sifatida harakat qilishi mumkin. Odam og’ir ahvolga 
tushganda, biror masalani yecha olmaganda, o’z xatolaridan 
qochishga harakat qilgan kabi hollarda u foydasiz orzularga, real 
hayotdan uzoq fantastika olamiga kirib ketishi mumkin. Bunday 
hollarda kishi amalga oshirib bo’lmaydigan ish-harakat rejalarini 
tuzadi. Xayolning bunday turi PASSIV XAYOL deb ataladi. 
PASSIV 
XAYOL 
IXTIYORSIZ 
IXTIYORIY


Ixtiyoriy ravishda yuzaga keltirilgan, lekin hayot bilan, real 
hayotdagi faollikka olib kelmaydigan passiv xayol turi 

Download 66,44 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   46   47   48   49   50   51   52   53   ...   86




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish