Psixiatriya ruhiy kasalliklarning kelib chiqishi, patogenezi, klinik

Simvolik fikrlash
Bemorning о‗ziga tushunarli bо‗lgan simvollarni 
produsirlanishi bilan xarakterlanadi, ular favqulotda baland-parvoz va о‗ylab 
topilgan sо‗zlar bilan (neonologizm) ifodalangan bо‗lishi mumkin. Ya‘ni, masalan, 
Bemorlardan biri sо‗zlarni shunday tushuntiradi: ―sifilis‖ – ―jismoniy kuchli‖ 
(―silniy fizicheski‖), ―tuberkulez‖ sо‗zini esa – ―juda yaxshi kо‗rganimni olaman‖ 
(―tu beru, qotoruyu lyublyu do slez‖). Boshqacha aytganda, oddiy murakkab 
tushuncha (simvol) madaniyat (kollektiv ongsiz), diniy kinoya, ma‘naviy guruhlar 
hususiyatidan kelib chiqib izohlanishi mumkin, bunda simvolik mulohaza shaxsiy 
chuqur ongsiz yoki о‗tmishdagi tajriba asosida izohlanadi. Shizofreniya uchun 
xarakterli. 
Fikrlashning ambivalentligi (ambitendentlik)
– psixik faolliyatda 
antogonistik (qarama-qarshi) tendensiyaning mavjudligi, fikr, intilish, niyat, 
bemorning harakati qarama-qarshi ikkilanganlikda kо‗rinadi, bu esa xulqning 
adekvat emasligidan dalolat beradi. Ambivalent fikrlashning klassik misolini 
mashhur trilogiya ―Uzuklar hukmdori» dan personaj Smegul namoyish etgan, 
bunda u о‗zining yomon yarmi – uning о‗zini ichida yashovchi Gorlum bilan 
kurashishga majbur bо‗lgan. Yoki, masalan, bemor о‗z onasini ayovsiz kaltaklaydi, 
ammo buni shu bilan tushuntiradiki, u ―uni juda qattiq yaxshi kо‗radi‖. 
Shizofreniya va shaxsiyatning buzilishida xarakterli. 
Formalizlovchi fikrlash
shu tariqa u ham byurokratik deb nomlanishi 
mumkin. Bunday Bemorlarning kognitiv hayoti qonunlari, reglamentlar va 
sxemalar bilan tuldirilgan bо‗lib, ular odatda ijtimoiy atrofdan olinadi yoki tarbi
bilan bog‗liqdir. Bu sxemalardan tashqari chiqishning ilojisi yо‗q, agarda reallik 
ularga taalluqli bо‗lmasa, u holda bunday shaxsiyatlarda vahima, e'tiroz yoki 
nasihatga intilish yuzaga keladi. Ma‘nosi bо‗yicha yaqin bо‗lgan formalizlovchi 
fikrlash rigid fikrlash qiymatiga ega, bunda sub‘ekt о‗z nuqtai nazarini 
о‗zgartirmaydi, hattoki navbatdagi zaruratda buni qilishda va qiyinchilik bilan bir 
ma‘noli konstruksiyadan boshqasiga о‗tishda ham. Shaxsiyatning buzilishi va 
organik buzilishlar uchun xarakterli.