Psixiatriya ruhiy kasalliklarning kelib chiqishi, patogenezi, klinik

Manixey vasvasasi
– bemor, butun olam va о‗zi yaxshilik va yomonlikning 
– xudo va shaytonning kurash arenasi, deb hisoblaydi. Bu tizm bir birini rad 
etuvchi psevdogallyusinasiyalar bilan tasdiqlanishi mumkin, ya‘ni ovozlar bilan, 
odamning ruhini egallash uchun ular bir biri bilan baxslashadilar. 
Dismorfoptik vasvasa
yoki dismorfomaniya (dismorfofobiya) – bemor, 
kо‗proq о‗smir, shunga ishonganki, uning yuz formasi о‗zgartirilgan, tana 
anomaliyasi mavjud (kо‗proq oyoq, genitaliy), anomaliyalarni xirurgik davolashni 
talab etadi. 
Mukkasidan ketish vasvasasi
– shundan iboratki, bunda bemor о‗zini 
hayvonga aylanib qolgandek his etadi, masalan, bо‗riga (likantropiya), ayiqqa 
(Lokis sindromi), qonxо‗r yoki jonsiz narsaga. 
Vasvasaning 
hamma 
shakllari 
mifologik 
konstruksiyalari 
bilan 
о‗xshashlikka ega (mifologemlar), ular arxiatik rivoyatlarda, epos, mif, 
afsonalarda, tush va fantaziya syujetlarida birlashadi. Masalan, mukkasidan ketish 
fikri kо‗pincha xalqlarning folklyorida mavjuddir: qiz bola – Xitoyda boshqa tusga 
kirgan tulki, yosh yigit (vervulf) – britaniya xalqida bо‗ri tusiga kirgan, qurbaqa – 
malika – rus folklorida. Kо‗p uchraydigan vasvasa syujetlari va afsonalariga 
kiruvchi ta‘qiq va uning buzilishlari, kurash, g‗alaba, kelib chiqish tarixidagi ta‘qib 
va qutulib qolish, ikkinchi tug‗ilishda, shu jumladan, ajoyib, о‗lim, taqdir. Bunga, 
ta‘sir etuvchi odam zararkunanda, tortiq qiluvchi, yordamchi sexrgar, jо‗natuvchi 
va qahramon, shu jumladan yolg‗ondakam kahramon rolini о‗ynaydi. Shu 
jumladan vasvasa fikrlari о‗z davrining turli voqealarini tasvirlashi mumkin, 
masalan, XX asrning 90-yillari boshida kо‗pgina bemorlar о‗zlarining vasvasa 
kechinmalariga Kashpirovskiy d-ra kо‗shganlar, hozirgi vaqtda esa – voqealar, 
jahon moliya krizisi bilan bog‗liq. 
Paranoid fikrlash shizofreniya, paranoid buzilishlar va indusir vasvasali 
buzilishlar xarakterli, shu jumladan organik vasvasali buzilishlar. Bolalarda 

---

42 
vasvasaning ekvivalenti vasvasaga о‗xshash fantaziyalar va yuqori qimmatli 
qо‗rquv hisoblanadi.