Спортнинг функциялари
2.2.Тезкорлик ва уни ривожлантириш услубиёти
Жисмоний сифатлардан бири бўлган тезкорлик деганда биз инсоннинг маълум шароитда қисқа вақт ичида ҳаракатларни жадал суръатларда бажара олиш имкониятини тушунамиз.Спортчи ҳаракат фаолиятининг тезлиги, биринчи навбатда, ҳаракатларни мувофиқлаштирувчи марказий асаб тизимининг фаолиятига муносиб бўлиши лозим. Спортчиларнинг тезкорлиги муайян реакция тезлигида, жадал силтанишда, қисқа-қисқа масофада кўрсатиладиган югуриш тезлигида ҳамда тўп билан ёки тўпсиз техник усулларни бажариш тезлигида аниқ ифодаланади. Тезликни ривожлантириш учун югуришда қайта тезланиш, велосипедда учиш ва шунга ўхшаш ҳар хил максимал тезлик билан бажариладиган циклик машқлардан фойдаланилади. Қайта тезланишда максимал даражага етказадиган қилиб тезликни секин-аста, текис ошириб бориб, ҳаракат амплитудасини катталаштириш лозим. Тезкорликни ривожлантириш усулларидан бири баскетбол, футбол, қўл тўпи каби спорт турларидаги коптоклардир, яъни одатдагига кўра кичкинароқ коптоклар ишлатилади.
Якка ҳаракат тезлиги юқори тезликда алоҳида ҳаракат амалларини бажара олиш қобилиятида намоён бўлади. Масалан: найза отишда, волейбол тўпини уришда, қиличбозликдаги санчишда қўлнинг ҳаракати, футбол тўпини тепишда оёқларнинг ҳаракати.
Қўшимча ташқи қаршилик бўлмаганда, якка ҳаракатларнинг энг катта тезлигига эришилади. Бунга мушакларнинг портлаш қобилияти мисол бўла олади. Бу ҳолатларда якка ҳаракат тезлигини куч қобилиятлари ривожланиши билан биргаликда олиб бориш мақсадга мувофиқ бўлади. Шу мақсадда куч машқлари кенг қўлланилади. Масалан: турли оғирликдаги камарлар ва жилетлар ишлатиш, югуриш ёки сакраш машқларида оғирлаштирилган оёқ кийимларни ишлатиш, қўл билан ҳаракат ўйинларида қўрғошин солинган манжетлардан фойдаланиш, боксчи машғулотларда оғирлаштирилган қўлқоплардан фойдаланиши, енгил атлетикада оғирроқ снарядлардан фойдаланишлар.
Мисол учун: спортда максимал имкониятларгача бўлган тезликни олиш қобилияти спринтерга югуришдаги старт тезлигини ошириши, конькида югуриш ва эшкак эшиш спортида, теннисда коптокни олишда, масофа тезлигида юқори даражаларга эришиш қобилияти югуришда сузишда намоён бўлади.
Тезлик қобилияти даражасини ривожлантириш омилларига асаб жараёнининг ҳаракатчанлиги, яъни асаб марказининг хаяжонланиш ҳолатидан тормозланиш ҳолатидаги ўтиш тезлиги турли мушак тўқималари эгилувчанлиги ва чўзилувчанлигининг ўзаро муносабати, ички ва ўрта мушакларнинг мувофиқлашув самарадорлиги, ҳаракат техникасининг мукаммаллиги, ирода фазилатларини, кучларини, мувофиқлаш қобилиятлари, эгилувчанлигини ривожлантириш даражаси кабилар киради.
Ҳаракатни тезроқ бажаришни амалга ошириш учун бутун диққатни тўплаш керак. Мадомики, ҳамма ҳаракат бутунлигича ҳаракатланувчи актларга боғланган экан, улардан бирининг ёрдами туфайли қолгани ҳам тезлаб кетади. Шунинг учун шундай ҳаракат топиш керакки, бутун машқлар мувофиқлашига боғлиқ бўлсин.
2.3.Чидамлилик ва уни ривожлантириш услубиёти
Do'stlaringiz bilan baham: |