Ko‗zdan kechirish texnik vositalaridan foydalanilgan holda, basharti narsa yoki
hujjatlarning yo‗qolishiga yoxud shikastlanishiga olib kelmasa, o‗tkazilishi
mumkin (JPKning 140-m.).
Ba‘zan tergov harakati o‗tkazilayotgan joyda olib qo‗yilayotgan hamma narsalarni
sinchkovlik bilan ko‗zdan kechirishning imkoni bo‗lmaydi. Bunday hollarda
tergovchi yoki surishtiruvchi tergov harakati bayonnomasida bu narsalar va
hujjatlarning olib qo‗yilganligini belgilaydi, xolislar ishtirokida olib qo‗yilgan
materiallarni o‗raydi va muhrlaydi hamda ularni tergov yuritilayotgan joyga olib
boradi. Bu erda xolislar ishtirokida olib qo‗yilgan narsalar va hujjatlarning muhri
buziladi va ular ko‗zdan kechiriladi, bu haqda alohida bayonnoma tuziladi.
Ko‗zdan kechirish o‗tkazilganligi haqida JPKning 141-mod-dasida ko‗rsatilgan
talablarga binoan bayonnoma tuziladi. Ko‗zdan kechirish bayonnomasi bu tergov
harakatining o‗tkazilganligini va uning olib borilishida barcha aniqlanganlarni
qayd qiluvchi asosiy, majburiy vosita hisoblanadi. Bayonnomaning yo‗qligi
ko‗zdan kechirish natijasini isbotlovchi kuchdan mahrum qiladi, chunki
bayonnoma dalillarni mustahkamlovchi protsessual vosita, dalillar
manbai
hisoblanadi. Bayonnomada tergovchining barcha harakatlari bayon qilinadi,
shuningdek ko‗zdan kechirish davomida topilgan barcha narsalar, ular qanday
tartibda ko‗zdan kechirilgan bo‗lsa, xuddi shu tartibda, ko‗zdan kechirish paytida
qanday holatda kuzatilgan bo‗lsa, xuddi shu holatda qayd etiladi.
SHunday qilib, ko‗zdan kechirish bayonnomasida tergov harakatini o‗tkazish
paytida topilgan narsalarning barchasi juda to‗liq qayd etilishi kerak. Bayonnoma
to‗liq bo‗lishi uchun ishda ahamiyati bo‗lgan barcha holatni qayd etish kerak, biroq
bu borada ob‘ektlarni o‗ta maydalashtirib, chegaradan chiqib ketmaslik lozim.
Bayonnomada ko‗zdan kechirish chog‗ida topilgan va
olingan barcha izlar,
narsalar va hujjatlar sanab o‗tiladi. Olingan buyumning egasiga tegishli
ma‘lumotnoma yoki bayonnomaning nusxasi beriladi. Bundan tashqari,
bayonnomada: ko‗zdan kechirish qaysi vaqtda, qanday ob-havoda va qanday
yorug‗likda o‗tkazilganligi; qanday ilmiy-texnika vositalari qo‗llanilganligi va
qanday natijalar olinganligi; ko‗zdan kechirishda ko‗maklashish uchun kimlar jalb
qilinganligi va ko‗maklashish nimada o‗z aksini topganligi; qanday narsalar va
hujjatlar qanday tartibda va qanday muhr bilan muhrlanganligi; ko‗zdan
kechirilganidan keyin murda va ish uchun ahamiyatli bo‗lgan narsalarning qaerga
yuborilganligi ko‗rsatilgan bo‗lishi lozim.
Agar ko‗zdan kechirishda mutaxassis ishtirok etgan bo‗lsa, bayonnomada
uning
familiyasi, ismi, otasining ismi, ish joyi va lavozimi ko‗rsatiladi. Bayonnomada
mutaxassis qaysi harakatlarni bajargani, qaysi ilmiy-texnika vositalaridan
foydalangani va qanday natijalarga erishgani ko‗rsatilishi kerak.
Bayonnomaga fotosurat rasmlari, rejalar, chizmalar, izlarning qoliplari va nusxalari
ilova qilinib, bu haqda unda qayd etiladi.
Bayonnoma tuzilganidan keyin u ko‗zdan kechirishni o‗tkazishda ishtirok etgan
shaxslarga o‗qib eshittiriladi, ular esa o‗tkazilgan harakatlar bo‗yicha o‗z
mulohazalarini unga kiritishni talab qilishga haqlidirlar. Bu huquq ularga tushun-
tirilganligi to‗g‗risida bayonnomada qayd etiladi. Barcha
mulohazalar albatta
bayonnomaga kiritilishi lozim. Bayonnoma tergovchi (surishtiruvchi) hamda
ko‗zdan kechirishni o‗tkazishda ishtirok etgan boshqa shaxslar tomonidan
imzolanadi.
Xulosa
So‗roq qilinuvchi ish yuritilayotgan tilni bilmasa yoki yetarli darajada tushunmasa,
u qaysi tilda ko‗rsatuv bera olishi mumkin, degan masalalar ham aniqlanishi lozim.
Zarur hollarda tarjimon chaqiriladi va u kelguncha so‗roq qilish to‗xtatib turiladi
(O‗zbekiston Respublikasi Jinoyat-protsessual kodeksi 99-modda). So‗roq
qilinuvchining qaysi tilda ko‗rsatuv bera olishi bayonnomada ko‗rsatilishi shart.
So‗roq qilinuvchi shaxsning ona tili yoki millati xususida ma‘lumotlar
mavjud
bo‗lsa-da, undan qaysi tilda ko‗rsatuv berish istagi borligi so‗ralishi lozim.
Do'stlaringiz bilan baham: