Процессуал ҳужжатларни расмийлаштириш фанидан 2-мавзу: «Фукаролик ишлари буйича судларга такдим этиладиган даъво аризалари ва суд карорлари»

Аризага илова қилиниши лозим бўлган ҳужжатлар;
Ўзбекистон Республикасининг Фуқаролик процессуал кодекси талабларига кўра, арз қилинган талабларни исботлаш аризачининг зиммасига юкланади.
Қонунда аризанинг мазмунига қўйилган талабларда ҳам аризачи ўзининг талабларига асос қилиб кўрсатаётган ҳолатлар ва бу ҳолатларни тасдиқлайдиган далиллар, шунингдек аризага илова қилинган ҳужжатларнинг рўйхати кўрсатилиши лозимлиги белгиланган.
Судга топшириладиган аризага иловалар – бу аризада кўрсатилган ҳолатларни тасдиқловчи далиллардир. Аризага илова қилиниши лозим бўлган ҳужжатларнинг рўйхати арз қилинган талабнинг тури ва хусусиятидан келиб чиққан ҳолда белгиланади.
Арз қилинган талабнинг мазмунидан қатъий назар судга топшириладиган аризага қуйидаги ҳужжатлар илова қилиниши лозим:
– аризачининг шахсини тасдиқловчи ҳужжат нусхаси;
– аризачининг яшаш манзили ҳақида маълумотнома;
– қарздорнинг сонига мутаносиб равишда ариза нусхалари;
– давлат божи тўланганлиги ҳақидаги квитанция (давлат божидан озод қилинган ҳолатлардан ташқари);
– ариза вакил томонидан берилган бўлса, ишончнома ёки вакилнинг ваколатини тасдиқловчи бошқа ҳужжат.
Тарафларнинг яшаш жойи судловга тааллуқлилик масаласини ҳал қилиш учун зарурлиги сабабли уларнинг яшаш манзили ҳақидаги маълумот барча ҳолатларда судга тақдим этилиши шарт. Бунда аризачининг яшаш жойи ҳақидаги маълумотнома у рўйхатда турган ёки доимий яшаб келаётган жойдаги фуқароларнинг ўзини-ўзи бошқариш органи томонидан берилади.
Даъво тартибидаги ишлар бўйича даъвогарлар жавобгарнинг яшаш манзили ҳақида маълумотнома олиш учун ҳудудлардаги ички ишлар бошқармалари ҳузуридаги манзиллар бюросига мурожаат қилишлари лозим.
Бундай маълумотлар фуқароларга ички ишлар бошқармалари ҳузуридаги манзиллар бюроси томонидан ҳеч қандай чекловларсиз бепул берилади.
Аризага илова ҳужжатлар арз қилинган талабнинг мазмунига қараб тўлдириб борилади.
Масалан: Никоҳдан ажратиш ҳақидаги аризага юқорида келтирилган зарурий илова ҳужжатлардан ташқари:
– тарафларнинг никоҳдан ўтганлиги ҳақидаги ФҲДЁ органининг гувоҳномаси;
– вояга етмаган фарзандларнинг туғилганлиги ҳақидаги гувоҳномаларнинг нусхалари илова қилиниши лозим.
Суд амалиёти ушбу тоифадаги низолар бўйича айрим ҳолатларда аризачида ФҲДЁ органининг гувоҳномасининг мавжуд эмаслигини, уни жавобгардан олиш имконига эга бўлмаётганлигини кўрсатади.
Лекин мазкур гувоҳноманинг аризачида мавжуд эмаслиги унинг судга никоҳдан ажратиш ҳақида ариза билан мурожаат қилиш ҳуқуқини чекламайди.
Аризачи никоҳ қайд этилган ФҲДЁ органидан никоҳ қайд этилганлиги ҳақидаги далолатнома ёзувининг тасдиқланган нусхасини олишга ҳамда ушбу далолатнома ёзуви нусхаси билан судга мурожаат қилишга ҳақлидир.