«применение современных информационно коммуникационных технологий в проведении реформ в новом узбекистане»

«Yangi O‘zbekistonda islohotlarni amalga oshirishda zamonaviy axborot-kommunikatsiya 
texnologiyalaridan foydalanish» mavzusida Xalqaro ilmiy-amaliy konferentsiya 
Andijon 
 
27-29 oktabr 2021 yil 
223 
foydalanish ta’lim oluvchining o‘quv jarayonida (mustaqil ishlash, o‘zini o‘qitish, 
o‘z-o‘zini tarbiyalash, o‘zfaolligini oshirish, o‘zi mustaqil qaror qabul qilish 
ko‘nikmalarini shakllantiradi Psixologik tadqiqotlarda AKT ta’lim oluvchilarni 
nazariy, ijodiy va moduli-refleksli fikrlashlariga ta’sir ko‘rsatadi, negaki o‘quv 
axborotlarini kompyuterda viziuallashuvi tasavvur etishni shakllanishiga ta’sir 
ko‘rsatadi, obrazli fikrlashda markaziy o‘rin egallashi, obrazli tasavvurlash yoki 
boshqa xil namoyon bo‘lishlar va ta’lim oluvchining xotiraga olish jarayoni o‘quv 
materialini qabul qilishni osonlashtiradi va rivojlantiradi. Dasturiy-pedagogik 
vositalar shaxsga yo‘naltirilgan bo‘lishi shart. Shaxsga yo‘naltirilgan texnologiyalar 
quyidagi asosiy tamoyillarga mos keladi: insonparvarlik, ya’ni insonga har 
tomonlama hurmat va muxabbat ko‘rsatish, unga yordamlashish, uning ijodiy 
qobiliyatiga ishonch bilan qarash;- hamkorlik, ya’ni pedagog va taxsil oluvchilar 
munosabatidagi demokratizm, tenglik, sheriklik;- erkin tarbiyalash, ya’ni shaxsga 
uning xayot faoliyatini keng yoki tor doirasida tanlab olish erkinligi va 
mustaqilligini berish, natijalarni tashqi ta’sirdan emas, ichki xissiyotlardan keltirib 
chiqarish. Dasturiy-pedagogik vositalar munosabatlarni demokratlashtirishda 
quyidagilarni o‘z ichiga oladi: taxsil oluvchi va ta’lim beruvchining xuquqlarini 
tenglashtirish; taxsil oluvchini erkin tanlab olish xuquqi; xatoga yo‘l qo‘yish xuquqi; 
o‘z nuqtai nazariga ega bo‘lish xuquqi;-taxsil oluvchi va ta’lim beruvchi munosabati 
zayli: ta’qiqlamaslik, boshqarish emas - birgalikda boshqarish, majburlash emas - 
ishontirish, buyurish emas - tashkil etish, chegaralash emas - erkin tanlab olishga 
imkon berish .Hozirgi vaqtda o‘qitishda turli dasturiy-pedagogik vositalardan 
foydalanilmoqda. Bu dasturiy-pedagogik vositalar shaxsga yo‘naltirilgan bo‘lib, 
o‘quvchiga qulay tarzda yaratilgan, ya’ni Dasturiy-pedagogik vositalarning dizayni, 
masalalarni tushunmagan joyida orqaga qaytish imkoniyatlari, o‘ziga qulay bo‘lgan 
vaqtda ishlash imkoniyatlari uning fanni tez o‘zlashtirishiga olib keladi. Yuqorida 
aytilganlarni barchasi talabani o‘ziga bulgan ishonchini oshiradi. Bu yerda o‘quvchi 
va o‘qituvchi o‘rtasida teng xuquqlik prinsiplari qo‘llanilgan. Talaba o‘qituvchi 
yordamiga extiyoj sezsa, darhol o‘qituvchi bilan uchrashishi, muammoni hal etishi 
va masalaxatlar olishi mumkin. Shuningdek, nazoratlarni kompyuterda bajarishi 
bilan o‘qituvchi o‘rtasidatenglik va demokratizm vujudga keladi. Talaba 
kompyuterda ishlash davrida o‘zini erkin tutadi, har xil xis-xayojonlarga berilmaydi, 
o‘qituvchi yordamiga kamroq extiyoj sezadi, o‘zini test savollari orqali tekshirib 
ko‘radi, ya’ni o‘z-o‘zini baholaydi. O‘quvchini hech kim o‘qishga majburlamaydi, 
o‘zi ixtiyoriyravishda kompyuterda ishlashga o‘tadi, ya’ni o‘z-o‘zini baholab 
o‘zidagi “men”ni yo‘qotadi. Auditoriyalarda kompyuterlarning paydo bo‘lishi bilan 
o‘qitish metodikasi ham almasha boshladi, o‘quv faoliyatini loyihalash va 
tadqiqotchilik shakli, ta’limning individuallashuvi qo‘llanila boshlandi. Darsi 
jarayonida kompyuterni qo‘llanilishi o‘qituvchiga darsni takomillashtirishi uchun 
keng imkoniyatlar yaratmoqda. O‘quv-imitatsiya dasturlaridan foydalanishda, 
o‘qituvchi o‘quvmaterialini ko‘rgazmali namoyish etishi, modellarni har tomondan 
ko‘rsatishi mumkin. Dasturiy-pedagogik vositalardan qanday didaktik maqsadlarda 
foydalanish mumkinligini va animatsiya kompyuter modellashtirish muhiti nima 

---