«применение современных информационно коммуникационных технологий в проведении реформ в новом узбекистане»

«Yangi O‘zbekistonda islohotlarni amalga oshirishda zamonaviy axborot-kommunikatsiya 
texnologiyalaridan foydalanish» mavzusida Xalqaro ilmiy-amaliy konferentsiya 
Andijon 
 
27-29 oktabr 2021 yil 
481 
mablag’larini shakllantirishga bog’liq pul - kredit munosabatlari tizimi bilan bog’liq 
tushuncha sifatida ishlatila boshladi. Davlatchilikning rivojlanishi jarayonida asta - 
sekin davlat va munitsipal hokimiyat mablag’larini shakllantirish va sarflashning 
zamonaviy usullari paydo bo’ldi. Bunga parallel ravishda turli mulkchilik shaklidagi 
xo’jalik yurituvchi sub’ektlarni moliyalashtirish va tashkiliy - iqtisodiy shakllar 
rivojlandi. Moliyaviy resurslarning shakllanishi iqtisodiy faoliyatning barcha 
turlarining zarur elementiga aylandi. Bozor munosabatlarining keng rivojlanishi 
sharoitida korxonalar faoliyatining moliyaviy tomoni tobora muhim ahamiyat kasb 
etmoqda. Raqobat kurashida nafaqat ishlab chiqarishni, balki moliyaviy faoliyatni 
ham yaxshiroq tashkil etadigan korxonalar omon qoladi va yutadi. Aylanma 
mablag’larga katta mablag’ jalb qilingan. Bu aylanma alohida davlatlar doirasida 
ham, xalqaro moliyaviy munosabatlar doirasida ham amalga oshiriladi. Moliyaning 
globallashuv jarayoni mavjud. Moliya ijtimoiy va 8 ta iqtisodiy rivojlanishga tobora 
ko’proq ta’sir ko’rsatadi. Ularning roli ular xizmat qiladigan iqtisodiy 
operatsiyalarning tabiati, "moliya" tushunchasining iqtisodiy mazmuni va ular 
bajaradigan vazifalar bilan belgilanadi. Iqtisodiy faoliyat jarayonida uning 
ishtirokchilari o’zaro kelishuvga ko’ra har xil iqtisodiy operatsiyalarni amalga 
oshiradilar. Kattalashtirilgan shaklda iqtisodiy operatsiyalarning asosiy turlari: 
• tovarlar va xizmatlar bilan operatsiyalar: ularni ishlab chiqarish va sotish;
• daromadlar bilan operatsiyalar: ularni taqsimlash va qayta taqsimlash;
• moliyaviy vositalar bilan operatsiyalar: moliyaviy aktivlarni sotib olish va 
moliyaviy majburiyatlarni qabul qilish.
Hozirga kunga kelib moliya sohasi - bu daromadlar, ularni ijtimoiy ishlab 
chiqarish jarayonida taqsimlanishi va qayta taqsimlanishi bilan bog’liq operatsiyalar 
majmuidir. Yalpi ichki mahsulotni ishlab chiqarish, taqsimlash va qayta taqsimlash 
jarayonida xo’jalik yurituvchi sub’ektlarning pul mablag’lari mablag’lari 
shakllanadi va sarflanadi. Ularning shakllanishi va harakatlanishi jarayonida ko’rib 
chiqiladigan bu mablag’lar xo’jalik yurituvchi sub’ektlarning moliyaviy 
mablag’larini tashkil qilib, ularga normal ishlash imkoniyatini beradi. 
Korxonalarning bir ma’romda ishlashlari uning moliyaviy faoliyatini prognozlash 
muhim rolь o’ynaydi. 
Moliyaviy prognozlash
jarayonida prognoz davridagi moliyaviy holatning 
mumkin bo’lgan holati o’rganiladi, tegishli moliyaviy rejalar ko’rsatkichlari 
asoslanadi, moliyaviy resurslarni safarbar qilishning mumkin bo’lgan hajmlari, 
ularning shakllanish manbalari va foydalanish yo’nalishlari aniqlanadi. Moliyaviy 
prognozlar tizimi mamlakat yoki tadbirkorlik sub’ektining rivojlanishi uchun 
moliyaviy kontseptsiyani ishlab chiqishga yordam beradi. Prognozlar moliyaviy 
boshqaruv organlariga moliya tizimini rivojlantirishning turli variantlarini belgilash, 
moliyaviy siyosatni amalga oshirish usullarini ishlab chiqish imkonini beradi. 
Prognozlar o’rta (3- 10 yil) va uzoq muddatli (10 yildan ortiq) bo’lishi mumkin. 
Moliyaviy prognoz moliyaviy rejalarni tuzish bosqichidan oldin bo’ladi, jamiyat 
taraqqiyotining ma’lum bir davri uchun moliyaviy siyosat kontseptsiyasini aks 
ettiradi. Uning maqsadi - moliyaviy resurslarning haqiqiy mumkin bo’lgan hajmini, 

---