Prezintatsiya Bajardi : Ilhombekov A. О tekshirdi

Prezintatsiya

Bajardi : Ilhombekov A.О Tekshirdi :

Uzbekiston Respublikasi Toshken Arxitektura qurilish instituti

Mavzu :

Qadimgi Rim

QADIMGI RIM ARXITEKTURASI. Qadimgi Rim me’morchiligi Apenin yarimorollaridagi kipgina halqlar, jumladan, etrusklar, keyinroq Rim bosib olgan erlardagi boshqa halqlar arxitekturasi tasirida rivoj topdi. Uning ravnakiga, ayniqsa, grek arxitekturasi kuchli ta’sir itkazdi. Lekin rimliklar izga halqlar arxitekturasini izlashtirib, irganib, uni ijodiy boytdilar, shu arxitektura an’analarini rivojlantirib, uning yangi tipi va kirinishlarini sham vujudga keltirdilar.

• QADIMGI RIM ARXITEKTURASI. Qadimgi Rim me’morchiligi Apenin yarimorollaridagi kipgina halqlar, jumladan, etrusklar, keyinroq Rim bosib olgan erlardagi boshqa halqlar arxitekturasi tasirida rivoj topdi. Uning ravnakiga, ayniqsa, grek arxitekturasi kuchli ta’sir itkazdi. Lekin rimliklar izga halqlar arxitekturasini izlashtirib, irganib, uni ijodiy boytdilar, shu arxitektura an’analarini rivojlantirib, uning yangi tipi va kirinishlarini sham vujudga keltirdilar.

Rimdagi tarihiy sharoit, ijtimoiy tuzum harakteri arxitekturaning g’oyaviy yunalishini belgilashda mushim rol’ iynadi. Rimda me’morlik etakchi irinni egalladi. Me’morlikda davlatning kuch - qudratini tarannum etildi. Rimliklar kipchilikkka miljallangan muhtasham binolar qurdilar. Bunday harakterdagi binolar bu davr uchun yangilik bildi. Me’morlikda rimliklarning akl-zakovati yaqqol namoyon bildi.

Bu me’morlik etrusk va yunon me’morlik san’ati traditsiyalariga, qisman qadimgi SHarq me’morligi san’ati an’analriga tayangan sholda rivojlangan. Uni yangi uslublar bilan boyitdilar. Ayniqsa, betonni ihtiro etilishi va ustun-tisin sistemasiga yangi konstruktsiyalar kiritilishi, ark, qubba va egri ravoqning erkin va keng qillanilishi faqat Rim me’morligida emas, balki jashon me’morlik san’atida sham shaqiqiy revolyutsiya bildi.

Bu sistema katta fazoviy kenglikni yopa oladigan, hona ichida katta fazoviy kenglikni yaratish imkoniyatini beradigan me’morlik kompozitsiyalarini vujudga keltirdi. Qadimgi Rim tarihi eramizdan avvalgi VI asrdan boshlanib, yangi eraning V asrigacha bilgan davrni iz ichiga oladi. Eramizdan avvalgi VI asrga kelib, Rim aristokratlari quldorlik respublikasiga aylandi. U Apenin yarim orolini zabt etib, Irta er havzasida iz shukumronligini irnatgach, eramizdan avvalgi II asr irtalariga kelib, shu erdagi yirik davlatga aylandi. Bosib olingan erlardan boyliklarni Rimga olib kelinishi uning ravnaqida mushim rol’ iynadi, shu bilan birga, inqirozni sham tezlashtirdi. Mulkiy tengsizlik oshdi, ekspluatatsiyaning kuchayishi esa omma noroziligini keltirib chiqardi. Uning irniga Rim imperatorlik davri egalladi. Bu davr eramizdan avvalgi I asr ohiridan yangi eraning 476 yiligacha davom etdi.

Bu sistema katta fazoviy kenglikni yopa oladigan, hona ichida katta fazoviy kenglikni yaratish imkoniyatini beradigan me’morlik kompozitsiyalarini vujudga keltirdi. Qadimgi Rim tarihi eramizdan avvalgi VI asrdan boshlanib, yangi eraning V asrigacha bilgan davrni iz ichiga oladi. Eramizdan avvalgi VI asrga kelib, Rim aristokratlari quldorlik respublikasiga aylandi. U Apenin yarim orolini zabt etib, Irta er havzasida iz shukumronligini irnatgach, eramizdan avvalgi II asr irtalariga kelib, shu erdagi yirik davlatga aylandi. Bosib olingan erlardan boyliklarni Rimga olib kelinishi uning ravnaqida mushim rol’ iynadi, shu bilan birga, inqirozni sham tezlashtirdi. Mulkiy tengsizlik oshdi, ekspluatatsiyaning kuchayishi esa omma noroziligini keltirib chiqardi. Uning irniga Rim imperatorlik davri egalladi. Bu davr eramizdan avvalgi I asr ohiridan yangi eraning 476 yiligacha davom etdi.

Bu 540 yil er. av. bilgan davrni iz ichiga oladi. An’anaviy Etruslar tipidagi ibodathonalar qurildi, injenerlik inshoatlari, yillar, kipriklar, akveduklar dastlab ular primetiv formaga ega bilgan. Er. av. II asr Rim respublikasi qurilishlari tehnikasida katta izgarishlar yuz berdi. Betondan ishlangan inshoatlar bunyod bildi. Arkali svodli konstruktsiyalar jadal rivojlanishi boshlandi. Arkali akveduklar, kipriklar qurila boshlandi. Uning proletlari ancha-muncha keng edi. Jumladan ikki proletli Fabritsiya kiprigi Tibr daryosiga qurilgan Rimdagi kiprik er. av. 62 yili bu bizgacha saqlanib kelgan. Arkasining proleti 24, 5 m ga teng. Fuqoro qurilishi sohasida bu davrga kelib, qadimgi Rimda turar uylarni qurilishi boshlandi. Er. av. II asr irtalarida boy turar uylari vujudga keldi.

• Bu 540 yil er. av. bilgan davrni iz ichiga oladi. An’anaviy Etruslar tipidagi ibodathonalar qurildi, injenerlik inshoatlari, yillar, kipriklar, akveduklar dastlab ular primetiv formaga ega bilgan. Er. av. II asr Rim respublikasi qurilishlari tehnikasida katta izgarishlar yuz berdi. Betondan ishlangan inshoatlar bunyod bildi. Arkali svodli konstruktsiyalar jadal rivojlanishi boshlandi. Arkali akveduklar, kipriklar qurila boshlandi. Uning proletlari ancha-muncha keng edi. Jumladan ikki proletli Fabritsiya kiprigi Tibr daryosiga qurilgan Rimdagi kiprik er. av. 62 yili bu bizgacha saqlanib kelgan. Arkasining proleti 24, 5 m ga teng. Fuqoro qurilishi sohasida bu davrga kelib, qadimgi Rimda turar uylarni qurilishi boshlandi. Er. av. II asr irtalarida boy turar uylari vujudga keldi.

Jumladan, mashhur Appiy yili milodddan avvalgi 312 yilda qurilgan. Bu yilda Rim qishinlari janglarga borishdi. Mustashkam kiprik va osma suv kuvirlari (akveduklar) qurilgan. Rimliklar qadimgi Gretsiyaga va boshqa ellinistik davlatlar ustidan shukmron bila borgan sari ular kirgan binolar kipaya bordi va hashami kuchaydi. Miloddan avvalgi III-I asrlarda qurilgan ibodathona shashar va dala saroylari va boshqa binolar izlarining serhashamligi bilan ajralib turadi.

Etiboringiz uchun rahmat !

Etiboringiz uchun rahmat !