Президентимиз ўтган йили вилоятга ташрифи чоғида ковул ўсимлигини етиштиришни йўлга қўйиш, ривожлантириш, ишлаб чиқариш, экспорт ҳажмини ошириш борасида тегишли топшириқлар берган эди

КАВАР ЁКИ ОЁҚ ОСТИДА ЎСАДИГАН ДАРОМАД – ЙИЛИГА ҲАР ГЕКТАРДАН $ 125 000 (!!!)

Ушбу маълумот бошқа тилларда

Одамзод бир қараганда назар-писанд қилмайдиган нарсалар даромад келтириши мумкинлигига унча ишонмайди. Масалан, кавар, уни халқда оддий қилиб тарвузчалар, деб ҳам аташади.
Қизиғи шундаки, ўстириш учун катта сармоя талаб қилинмаслигига қарамай, у тадбиркорлар ёки даромадли ишга сармоя тикишга тайёр сармоядорларнинг диққатини тортмайди.
Ўзбекистон – аграр мамлакат. Азал-азалдан заминимиз унумдор. Тарихан шаклланган иқлим шароити ва ер таркиби ҳамда фермер хўжаликлари (ф/х) фаолиятини рағбатлантириш мақсадида ҳукумат томонидан қабул қилинган қонун ҳужжатлари эса еримиз унумдорлиги янада ошишига хизмат қилмоқда. Бундан ташқари, ФХ ривожланиш учун грантлар, қулай шартларда кредитлар олиш имкониятига эгалар ва ҳоказо.
Шу муносабат билан ўз бизнесингизни очишингиз учун яна бир бизнес-ғояни диққатингизга ҳавола этамиз. Бу сафар ғоя аграр соҳага тааллуқли.
Шундай қилиб, қарши олинг!

К авар

Ҳар бирингиз болалигингизда қурғоқ ерларда ўсадиган “ёввойи ўт” – каварни мазасини кўрган бўлсангиз керак. Ўйлаб кўринг, деярли суғориш ва меҳнат талаб қилмайдиган 1 га ердан 1 мавсумда камида 100 000 000 сўм фойда олиш мумкин. Бу тағин ҳосил ўртача нормадан 3 марта кам бўлганда.
Аммо каварни мазасини фақат болаларгина хуш кўради. Ўрта Осий мамлакатлари аҳолиси каварни ёйишни ҳаёлларига ҳам келтирмайдилар. Европада эса маринадланган “тарвузчалар” пештахталарда узоқ ушланиб қолмайди. Европанинг иқлим шароити эса кавар етиштиришга ярамайди. Айнан шунинг учун уларни Ўрта Осиёдан экпорт қилинса, катта даромад олиш мумкин, деб тахмин қилса бўлади.
Кавар ўзи нима ва уни ўстириб қандай даромад олиш мумкин?

Ёввойи кавар

Кавар (лат.capparis) — бу каварслар (Capparidaceae) оиласига мансуб ўсимлик тури, баъзилар уни карам (Brassicaceae) оиласига мансуб, деб ҳисоблайдилар.

Кавар ер бағирлаб ўсадиган тиканли бута бўлиб, баландлиги 1 метрдан 2 метргача бўлади. Бу ўсимлик оиласига сайёрамизнинг субтропик ва тропик ерларида ўсадиган 300 дан ортиқ турли бута, дарахт, лиана ва кўп йиллик ўсимликлар киради. Шимолий Африка ва Жанубий Европа каварнинг ватани ҳисобланади. Одамзод каварни минг йиллардан бери истеъмол қилиши маълум. Ўз пайтида, қадимий юнонлар кавар савдоси билан шуғулланганлар.
Кавар ёввойи ўсимлик сифатида маълум. Тиканакли кавар Ўрта денгиз бўйи мамлакатларида, Осиёда, Ҳиндистон, Шимолий Африка, Шимолий Америкада ўсади. Каварни Кавказ ва Қримда ҳам учратиш мумкин. Бу ўлкада кавар буталари Алуштадан то Судак ва Феодосиягача бўлган унумсиз сланецли тоғ тизмаларида ўсади.
Барглари оч яшил рангда, мум билан қопланганга ўхшайди, эллипс шаклида ва бандли бўлади. Барг ёнлиги унча катта эмас, тиканли. Кавар майдан то октябрь ойигача ўсади. Дона-дона гуллайди. Гули ниҳоятда гўзал бўлиб, эрталаб очилади ва кечга бориб ёпилади. Кавар баргларининг ёнидан узун банд чиқариб гуллайди. Гул айланасига 3 сантиметргача бўлади, оқиш пушти рангли гулларнинг ўртасида узун нафармон туклари яққол кўзга ташланади. Кавар бир уяли гўштли реза мева беради. Меваси икки палладан иборат бўлиб, тарвузга ўхшайди. Кавар қуёшсевар ва қурғоқбардош ўсимлик. Бир ердан 15 йилдан ортиқ давр давомида ўсиб чиқади. Каварни уруғдан, бутасининг бир қисмидан кўпайтириш мумкин. Яшил, тухумсимон ва бодрингга ўхшаш мевалар пишгандан сўнг лола мисол очилади. –8°С гача бўлган совуққа чидайди.

Кавар ўстириш технологияси

Уруғдан кўпайтирилганда, уруғ бевосида очиқ тупроққа сочилади ёки кўчат олиш учун мўлжалланган иссиқхонада экилади. Доим ўстириладиган далада чуқурча очилиб, уруғ ёки кўчат экилади. Кавар қишлоқ хўжалиги экинлари ўстиришга яроқсиз бўлган қуруқ ва қумли ёки қумлоқ ерда ўстирилади. Ер оддий усулда тайёрланади: ер кавланади, ўғит (N₆₀H₉₀K₄₅/га) солинади, кузги шудгор пайтида ер 27-30 см чуқурликда ҳайдалади. Март-апрель ойларида экилади, қаторлар ораси 70 см бўлади, қаторда кўчатлар 40-50 см оралатиб экилади.
Кавар оддий парвариш қилинади: вақти-вақти билан 6-10 см чуқурликда чопқи қилинади, ўтоқ қилинади. Айниқса қуруқ кунларда суғорилади (10 м² майдонга 300-350 л сув).
Каварни уй шароитида ҳам ўстириш мумкин. Гуллаб турган каварни бир марта кўргандан кейин, уни ўстиришдан ўзини тийиш осон бўлмайди. Гуллари нотўғри шаклга эга, аммо айнан шу нотўғрилик уларга ўзгача латофат бахш этади. Афсуски, узун нафармон тукли катта оппоқ гуллар кейинги куннинг ярмига келиб сўлиб қолади. Кечга келиб уларнинг ўрнига бошқа гуллар очилади, ахир кавар шода-шода ғунчалайди. Бута ёз бўйи гуллайди.
Каварни уй шароитида ўстириш осон эмас. Бута баланд эмас ва секин ўсади, шунинг учун уни узоқ вақт нисбатан кичкина (масалан, 16 сантиметрли) тувакда ўстириш мумкин. Икки йил ўтгач, кўчат жуда гўзал гуллайдиган бутага айланади. Уруғ махсус идишларга март ёки апрелда экилади. Шундан кейин у мева беришга тайёр бўлади.

Йиғим

Бута ёз бўйи куртак чиқаради. Айнан шу гулкуртаклар териб олинади. Энг сифатлиси – кичкина, думалоқ ва қаттиқлигида терилган куртаклар. Йиғим-терим июль ойида бошланади. Ҳали очилмаган, 10 ммдан катта бўлмаган гулкуртаклар йиғилади. Гулкуртаклар сентябргача ҳар ҳафта йиғилади. Йиғим оралиғи 8-10 кундан ошмаслиги керак. Ҳар бутадан 3 кг ҳосил йиғиш мумкин.
Кавар фақат қўлда терилади. Шунинг учун ҳам у қиммат туради. Каварнинг энг яхши навлари (масалан, Нонпарель) даромадлилик бобида дунё бозорида узумга ҳам рақиблик қилиши мумкин.

Тайёрлаш ва қайта ишлаш

Йиғиб олинган гулкуртаклар нок, олма, олхўри, олча, ўрик меваси каби қуёшда қуритилади. Кавар хомлигича истеъмол қилинмайди. Шунинг учун ҳам кавар гулкуртаклари шиша банкаларга солиниб, туз сепилади ва дидга қараб устидан зайтун мойи ёки узум сиркаси қуйилади. Кейинчалик тиббий мақсадда фойдаланиш учун эса шунчаки қуритилади.