Практикум по статистике. (2 издание). Тащкент изд. «Iqtisod-moliya»

Mustaqil ishlash uchun masalalar

1. 
   masala. Viloyat sug’urta tashkilotlari va ularning tuzgan shaxsiy sug’urta shartnomalari haqida quyidagi ma’lumotlar berilgan:
   

Shartnomalar soni, ming dona	20	26	30	32	36	Jami
Sug’urta tashkilotlar soni	6	10	15	16	3	50

Aniqlang:

1. 
   variatsiya kengligini;
   
2. 
   o’rtacha chetlanishni;
   
3. 
   dispersiyani;
   
4. 
   o’rtacha kvadratik chetlanishni;
   
5. 
   variatsiya koeffitsiyentini.
   

2. 
   masala. Institut talabalarining yo’lga sarflagan vaqtini kuzatish natijasi quyidagi ma’lumotlar bilan ifodalanadi:
   

Yo’lga sarflangan vaqt bo’yicha guruhlar, soat	Talabalar soni jamiga nisbatan, %
0,5 gacha 0,5-1,0 1,0-1,5 1,5-2,0 2,0 va undan ko’p	12 18 32 29 9
Jami	100

Talabalarning yo’lga sarflagan vaqtining variatsiya ko’rsatkichlarini hisoblang.

3. 
   masala. Fermer xo’jaliklarining ekin maydoni va bug’doy hosildorligi bo’yicha quyidagi ma’lumotlar keltirilgan:
   

Hosildorlik, s/ga	24-26	26-28	28-30	30-32
Ekin maydoni, ga	10,0	30,0	40,0	20,0

Yuqoridagi ma’lumotlar asosida bug’doy hosildorligining dispersiyani soddalashtirilgan usullarda aniqlang:

1. 
   “shartli moment” usulida;
   
2. 
   “boshlang’ich moment” usulida;
   
3. 
   “arifmetik progressiya” usulida;
   

4. 
   masala. Agar belgining variantalari 2 marta kamaysa, variatsiya koeffisiyenti qanday o’zgaradi?
   

5. 
   masala. “Transagentligi” xizmatida transport xizmatlariga oid buyurtmani rasmiylashtirish uchun o’rtacha 10 minut vaqt sarflangan, agar bu ko’rsatkich kvadratining o’rtachasi 104 ga teng bulsa, o’rtacha kvadratik chetlanishni aniqlang.
   

6. 
   masala. Hisobot yilida fermer xo’jaligida 400 ga ekin maydonidagi hosilni yig’ishda yoqilgi sarfi 1,2 tonnani tashkil etadi. Agar 1 ga ekin maydonidagi hosilni yig’ishda yoqilgi sarfi kvadratining o’rtachasi 9,25 ga teng bo’lsa, uning o’rtacha kvadratik chetlanishini aniqlang.
   

7. 
   masala. 20 ta qand ishlab chiqarish zavodlari bo’yicha lavlagini kunlik qayta ishlash hajmi 300 tonnani tashkil etadi. Agar bu ko’rsatkich kvadratining yig’indisi 4820 ga teng bo’lsa, lavlagining kunlik qayta ishlash hajmi dispersiyasini aniqlang.
   
8. 
   masala. To’qimachilik sanoati ishchilarining kunlik ishlab chiqarish me’yori tekshirilganda 60% ishchilar kunlik ishlab chiqarish me’yorini ortig’i bilan bajarganligi aniqlangan. Kunlik ishlab chiqarish me’yorini ortig’i bilan bajargan ishchilar salmog’ining dispersiyasini aniqlang.
   

9. 
   masala. Shahar tumanlaridagi oziq-ovqat mahsulotlarini ishlab chiqaradigan korxonalarining sof foydasi haqida quyidagi ma’lumotlar berilgan:
   

Tuman	Korxonalar soni	Sof foyda, mln so’m
I II III	6 10 15	14,16,9,12,10,13 8,12,8,9,6,5,7,7,8,10 14,6,9,5,7,8,8,11,14,10,13,15,9,6,12

Yuqoridagi ma’lumotlar asosida aniqlang:

1. 
   guruhlar ichidagi dispersiyani;
   
2. 
   guruhlararo dispersiyani;
   
3. 
   umumiy dispersiyani.
   

10. 
    masala. Umumiy ovqatlanish korxonalarida bitta xodimga to’g’ri keladigan tovar aylanmasining o’rtacha qiymati va dispersiyasi to’g’risida quyidagi ma’lumotlar keltirilgan:
    

Korxonalar	Xodimlar soni, %	Tovar aylanmasi
		o’rtacha, mln so’m	dispersiya
Oshxonalar Restoranlar Qahvaxonalar	65 5 30	15 16 23	6,25 4,0 25,0

Yuqoridagi ma’lumotlar asosida umumiy ovqatlanish korxonalari bo’yicha bitta xodimga to’g’ri keladigan tovar aylanmasining umumiy dispersiyasini aniqlang.

11. 
    masala. Fakultet II kurs ikki guruh talabalarini “Statistika” fani bo’yicha o’zlashtirish darajasi haqida quyidagi ma’lumotlar berilgan:
    

Ta’lim shakli	Talabalar soni	O’rtacha bal
Birinchi guruh Ikkinchi guruh	150 50	4,0 3,6

Agar talabalar o’zlashtirish darajasining umumiy dispersiyasi 0,1ga teng bo’lsa, guruhlar ichidagi dispersiyalarning o’rtachasini aniqlang.

12. 
    masala. Detal ishlab chiqarishda sarflangan vaqt va uning dispersiyasi quyidagi ma’lumotlar bilan ifodalanadi:
    

Stanok turi	Detallar soni, dona	O’rtacha sarflangan vaqt, min.	Sarflangan vaqt dispersiyasi
Avtomat Yarim avtomat	40 60	48 53	8 3

Detal ishlab chiqarishda sarflangan vaqtni stanok turiga bog’liqligining determinatsiya koeffitsiyentini hisoblang.

13. 
    masala. Shahar tijorat banklari faoliyati kuzatilganda quyidagilar aniqlandi: mijozlarning 70 foizini o’rtacha 120 mln so’m kredit olgan yuridik shaxslar tashkil qiladi, uning variatsiya koeffisiyenti 25 foiz, 30 foizi esa o’rtacha 20 mln so’m kredit olgan jismoniy shaxslar bo’lib, kreditning o’rtacha kvadratik chetlanishi 6 mln so’mga teng.
    

Yuqoridagi ma’lumotlar asosida mijoz turi va kredit miqdori o’rtasidagi bog’liqlik zichligini aniqlang.

14. 
    masala. Viloyatdagi 20 ta sanoat korxonasi bo’yicha quyidagi ma’lumotlar berilgan:
    

№	Asosiy kapitalning o’rtacha qiymati, mln so’m	Ishchilarning o’rtacha yillik soni, kishi	Ishlab chiqarish hajmi, mln so’m
1.	30	160	32
2.	70	180	69
3.	20	90	15
4.	39	205	42
5.	33	170	64
6.	28	120	28
7.	65	280	94
8.	66	70	119
9.	20	85	25
10.	47	96	35
11.	27	75	23
12.	33	80	13
13.	30	105	14
14.	31	210	30
15.	31	320	25
16.	35	210	79
17.	31	175	36
18.	56	200	80
19.	35	170	25
20.	40	190	28

Yuqoridagi ma’lumotlar asosida ishlab chiqarish hajmini asosiy kapitalning

o’rtacha yillik qiymatiga bog’liqlik zichligini aniqlang.

15. 
    masala. Tijorat banklarining kapitali haqida quyidagi shartli ma’lumotlar berilgan:
    

№	Xususiy kapital, mlrd so’m	Banklar soni	Jalb qilingan kapital, mlrd so’m	Jalb qilingan kapital dispersiyasi
1 2 3	30-40 40-50 50-60	8 10 2	100 180 200	400 250 360

Banklarning xususiy kapitali bilan jalb qilingan kapitali o’rtasidagi bog’liqlik zichligini aniqlang.

16. 
    masala. Uchta fermer xo’jaligidagi sog’in sigirlar soni quyidagi ma’lumotlar bilan ifodalanadi:
    

Fermer xo’jaliklari	Sigirlar soni
	jami	shu jumladan sog’in sgirlar
1 2 3	200 225 300	180 160 285

Yuqoridagi ma’lumotlar asosida fermer xo’jaliklari bo’yicha sog’in sigirlar salmog’ining umumiy dispersiyasini aniqlang.

17. 
    masala. Tumanda kuzgi bug’doy ekinining qishda nobud bo’lishi quyidagi ma’lumotlar bilan ifodalanadi:
    

Bug’doy navi	Ekin maydoni, ga	Bug’doy ekinini qishda nobud bo’lish salmog’i, %
Mahalliy Xorijiy	600 400	10 20

Kuzgi bug’doy ekinining qishda nobud bo’lish salmog’ining umumiy dispersiyasini “dispersiyalar qo’shish qoidasi” yordamida aniqlang.

18. 
    masala. Korxonada ishlab chiqarilgan lampochkalarning yonish davomiyligi to’g’risidagi quyidagi ma’lumotlar mavjud:
    

Lampochkalarni yonish davomiyligi, soat	Lampochkalar soni, dona
200-400 400-600	4 8 32
600-800 800-1000 1000-1200 1200-1400	30 188

Yuqoridagi ma’lumotlar bo’yicha assimmetriya va ekssess ko’rsatkichlarini aniqlang.

19. 
    masala. Sanoat korxonasining uchta sexida asosiy ishchilarining salmog’i mos holda 80, 70 va 90% ni tashkil etsa, korxona bo’yicha asosiy ishchilar salmog’ini hisoblash mumkinmi?