|
Mustaqil ishlash uchun masalalar
1-masala. “Fayz xolding” kompaniyasida ishlab chiqarilgan mebellar bo’yicha quyidagi ma’lumotlar berilgan:
Mahsulot turlari
|
Ishlab chiqarilgan mahsulot miqdori, ming dona
|
Bir donasining tannarxi,
ming so’m
|
O’tgan davr
|
Joriy davr
|
O’tgan davr
|
Joriy davr
|
Yumshoq mebel
|
88
|
92
|
860
|
943
|
Oshxona mebeli
|
43
|
63
|
322
|
407
|
Shkaf
|
76
|
77
|
270
|
258
|
Hisoblang:
1) tannarxning individual va umumiy indekslarini;
2) umumiy xarajatlar indeksini;
3) indekslar o’rtasidagi bog’liqliklaridan foydalanib miqdor umumiy indeksini.
2-masala. Shahar dehqon bozorlarida sotilgan mahsulotlarning bahosi va miqdori to’g’risida quyidagi ma’lumotlar keltirilgan:
Mahsulot turlari
|
Sotilgan mahsulot miqdori,
ming kg
|
Bir kg bahosi,
ming so’m
|
O’tgan davr
|
Joriy davr
|
O’tgan davr
|
Joriy davr
|
Sabzi
|
160
|
150
|
1250
|
1250
|
Mol go’shti
|
260
|
263
|
9200
|
10400
|
Olma
|
74
|
72
|
500
|
400
|
Hisoblang:
1)sotilgan mahsulotlarning baho va miqdor individual indekslarini;
2) baho va miqdor umumiy indekslarini;
3) tovar aylanmasi umumiy indeksini;
4) indekslar o’rtasidagi bog’lanishlarni.
3-masala. Don yetishtiradigan fermer xo’jaliklarining ekin maydoni va hosildorligi to’g’risida quyidagi ma’lumotlar keltirilgan:
Mahsulot turlari
|
Ekin maydoni, ga
|
Yalpi hosil, ming t
|
Bazis davr
|
Joriy davr
|
Bazis davr
|
Joriy davr
|
Kuzgi bug’doy
|
500,0
|
600,0
|
10,0
|
15,0
|
Bahorgi bug’doy
|
100,0
|
80,0
|
12,0
|
11,6
|
No’xat
|
150,0
|
180,0
|
4,2
|
4,5
|
Hisoblang:
1) yalpi hosil va hosildorlikning individual hamda umumiy indekslarini;
2) joriy davrda bazis davrga nisbatan yalpi hosil o’zgarishini, shu jumladan:
a) ekin maydoni hisobiga;
b) hosildorlik hisobiga.
4-masala. Sanoatning ikki tarmog’i bo’yicha quyidagi ma’lumotlar berilgan:
Tarmoqlar
|
Bazis davr
|
Joriy davr
|
Mehnat unumdorligi, ming so’m
|
Xodimlar soni, kishi
|
Mehnat unumdorligi, ming so’m
|
Xodimlar soni, kishi
|
1
|
2500
|
600
|
3000
|
700
|
2
|
700
|
400
|
800
|
300
|
Hisoblang:
1) har bir tarmoq uchun mehnat unumdorligining individual indeksini;
2) mehnat unumdorligining umumiy indeksini.
5-masala. Ikki shahar bo’yicha oktabr oyida sotilgan mahsulotlarning bahosi va miqdori to’g’risida quyidagi ma’lumotlar keltirilgan:
Tovar turlari
|
O’lchov birligi
|
“Urganch” shahri (A)
|
“ Xazorasp “ shahri (V)
|
Sotilgan miqdori
|
1 birlik ning bahosi, so’m
|
Sotilgan miqdori
|
1 birlik-
ning bahosi, so’m
|
Kartoshka
|
kg
|
1878
|
760
|
1960
|
750
|
O’simlik moyi
|
l
|
940
|
2100
|
1800
|
2150
|
Shifr
|
dona
|
6690
|
3800
|
7680
|
2900
|
Hisoblang:
1) hududiy baho va miqdor individual indekslarini;
2) hududiy miqdor va baho umumiy indekslarini;
3) tovar aylanmasi umumiy indeksini.
6-masala. Quyidagi ma’lumotlarga asoslanib, baho umumiy indeksi va baholar o’zgarishi natijasida aholi tejab qolgan summa yoki ortiqcha sarflangan xarajat summasi hisoblansin.
Tovarlar turlari
|
Joriy davr tovar aylanmasi, mln so’m
|
Joriy davrda bazis davrga nisbatan baholarning o’zgarishi, %
|
Charm poyabzallari
|
214,0
|
-10
|
Atir-upa buyumlari
|
14,7
|
+6
|
Qandolat mahsulotlari
|
118,9
|
o’zgarmagan
|
Sut mahsulotlari
|
98,4
|
+2
|
7-masala. Tumandagi xo’jalik buyumlari bilan savdo qiluvchi do’konlarning tovar aylanmasi joriy yilda 19 mlrd so’mni tashkil etadi va uning fizik hajmi o’tgan davrga qaraganda 5 mlrd so’mga ortdi. Joriy davrda sotilgan tovarlar bahosi o’tgan davrga nisbatan 5% past bo’lgan.
Aniqlang:
1) tovar aylanmasi va tovar aylanmasining fizik hajmi indekslarini;
2) baholar pasayishi hisobidan aholi tejab qolgan summani.
8-masala. Joriy davrning I II-choraklarida “Sa’dulla ota” xususiy firmasiga qarashli do’konlarning tovar aylanmasining hajmi va bahosi o’zgarishi haqida quyidagi ma’lumotlar keltirilgan:
Tovar turlari
|
Tovar aylanmasi, mln so’m
|
II chorakda
I chorakga nisbatan baho o’zgarishi, %
|
I chorak
|
II chorak
|
Radio tovarlar
|
620
|
750
|
+15
|
Tayyor kiyimlar
|
315
|
306
|
+20
|
Soatlar
|
465
|
490
|
-10
|
Hisoblang:
1) bahoning individual indekslarini;
2) baho va tovar aylanmasining umumiy indekslarini;
3) indekslarni o’zaro bog’liqligidan foydalanib tovar aylanmasining fizik hajmi indeksini;
4) baholar pasayishi hisobidan aholi tomonidan tejab qolgan yoki ortiqcha sarflangan summani.
9-masala. Mahsulot tannarxi bo’yicha quyidagi ma’lumotlar berilgan:
Mahsulotlar
|
Mahsulot bir birlikning tannarxi, so’m
|
Joriy davrida ishlab chiqarilgan mahsulotlar,
ming dona
|
Bazis davr
|
Joriy davr
|
A
|
28
|
27
|
5000
|
B
|
59
|
55
|
8000
|
V
|
18
|
16
|
2000
|
G
|
85
|
84
|
6000
|
D
|
75
|
73
|
5000
|
Hisoblang:
1) tannarxning individual va umumiy indeksini;
2) mahsulot tannarxining o’zgarishi natijasida tejab qolingan yoki ortiqcha harajat summasini.
10-masala. Tarmoqlar bo’yicha ishlab chiqarilgan mahsulot haqida quyidagi ma’lumotlar berilgan:
Tarmoqlar
|
Bazis davrdagi mahsulot qiymati, mln so’m
|
Mahsulotning fizik
hajmi indekslari
|
A
|
20,0
|
1,470
|
B
|
30,0
|
1,550
|
V
|
25,0
|
0,980
|
G
|
15,0
|
2,100
|
Barcha tarmoqlar bo’yicha mahsulotning fizik hajmi umumiy indeksini hisoblang.
11-masala. Savdo shahobchasi tovar aylanmasi haqida quyidagi ma’lumotlar berilgan:
Tovar turlari
|
Bazis davrda sotilgan tovar qiymati, mln so’m
|
Joriy davrda bazis davriga nisbatan sotilgan tovar miqdorining o’zgarishi, %
|
Ip gazlama
|
98,5
|
+5
|
Jun gazlama
|
45,0
|
+15
|
Ipak gazlama
|
22,5
|
-4
|
Hisoblang:
1) tovarlar fizik hajmining individual va umumiy indekslarini;
2) tovar aylanmasi hajmining o’zgarishiga ta’sir qiluvchi omillarni, agarda joriy davr tovar aylanmasi 200 mln so’mdan tashkil topsa.
12-masala. Sanoat korxonalari bo’yicha ishchilarning ro’yxatdagi o’rtacha soni va ishlab chiqargan bir turdagi mahsuloti to’g’risida quyidagi ma’lumotlar keltirilgan:
Korxonalar
|
Ishlab chiqargan miqdori, dona
|
Ishchilarning ro’yxatdagi o’rtacha soni, kishi
|
Bazis davr
|
Joriy davr
|
Bazis davr
|
Joriy davr
|
1
|
15000
|
18900
|
200
|
220
|
2
|
8500
|
9400
|
150
|
160
|
3
|
12400
|
13500
|
190
|
195
|
Hisoblang:
1) mehnat unumdorligining o’zgaruvchan va o’zgarmas tarkibli indekslarini;
2) tuzilmaviy siljishlar ta’siri indeksini.
13-masala. Toshkent shahar dehqon bozorlarida olma savdosi to’g’risidagi quyidagi ma’lumotlar berilgan:
Bozorlar
|
Fevral
|
Aprel
|
Sotilgan olma miqdori,
ming kg
|
1 kg ning bahosi, so’m
|
Sotilgan olma miqdori,
ming kg
|
1kg ning
bahosi, so’m
|
Oloy bozori
|
40
|
2000
|
35
|
4000
|
Chorsu bozori
|
29
|
1400
|
23
|
3200
|
Farhod bozori
|
35
|
1600
|
29
|
3600
|
Bahoning o’zgaruvchan, o’zgarmas tarkibli va tuzilmaviy siljishlar ta’siri umumiy indekslari hisoblansin.
14-masala. “Malika” supermarketining joriy davr tovar aylanmasi o’tgan davrga qaraganda 30 mln so’mga yoki 20% ga oshgan. Baholar o’sishi natijasida aholi 5 mln so’m ortiqcha xarajat qilgan.
Aniqlang:
1) joriy va bazis davr tovar aylanmasi hajmini;
2) baholar, tovar aylanmasi va tovar aylanmasining fizik hajmi indekslarini.
15-masala. Shahar dehqon bozorlarida sotilgan kartoshka miqdori va bahosi to’g’risida quyidagi ma’lumotlar keltirilgan:
Dehqon bozorlari
|
Miqdori, tonna
|
Bahosi, kg /so’m
|
iyun
|
iyul
|
iyun
|
iyul
|
1
|
100
|
105
|
900
|
1100
|
2
|
400
|
390
|
1100
|
1200
|
3
|
250
|
800
|
700
|
770
|
4
|
350
|
115
|
1200
|
1820
|
Do'stlaringiz bilan baham: |
