«portal gip e rt e nziy a va uni asoratlari»

3. Fanlararo va fan ichida bog‘liqlik

Shu mavzuni o‘qitish talabalarning normal anatomiya, normal va patologik fiziologiya, mikrobiolgiya, bioximiya, terapiya, bolalar kasalliklari propedevtikasi, klinik farmakologiya fanlari bo‘yicha bilimlariga asoslanadi. Dars davomida olingan bilimlar gastroenterologiya, ichki kasalliklar va boshqa klinik fanlarni o‘rganilganda kerak bo‘ladi.

4. Darsning mazmuni

4.1. Nazariy qism

Butun dunyo sog‘liqni caqlash tashkilotini hisoboti bo‘yicha keyingi o‘n yil ichida dunyoning ko‘pgina mamlakatlarida jigar sirrozi kasalligini asorati bo‘lmish portal gipertenziya kupaymoqda. Jigar sirrozi ayniqsa O‘rta Osiyo respublikalarida ko‘p tarqalgan bo‘lib, o‘lka patologiyasi hisoblanadi.

Buning juda ko‘p tarqalishining sabablari quyidagi nega­tiv holatlardir: gepatotoksik moddalarni keng va tez - tez tartibsiz xamda nazoratsiz qo‘llanilishi, ishlab chikarishda kishlok xujaligida va kundalik turmushda ximizatsiyani intensivlashishi, ratsional ovkatlanmaslik, alkogola xurush kuyish, davolash amaliyotida kon va uning preparatlarini zardobli gepatitni profilaktika koidalarini buzgan xolda keng mikyosda foydalanish va x.k.

Portal gipertenziya bilan betob bulgan bemorlarni davo­lash muammosi murakkab va aktual masaladir. Konservativ tera­piya bunda juda kam effekt beradi.

Bugungi kunda portal gipertenziyani davolash uchun 200dan ortik; operatsiya taklif kilingan, shu jumladan 100 ga yakini -kizilungachdan kon ketish xolatlarida kilinadi. Ammo, ulardan birortasi muammoni xal kilmaydi. Natijalar konikarsiz, ulim esa kamayish tomoniga karab siljimayapti. Portal gipertenziya­ni eng daxshatli asoratlaridan kuyidagilar xisoblanadi: Kizilungachdan birdaniga kup kon ketish, assit, va utkir buyrak yetishmovchiligi. Kizilungachdan kon ketganda ulim 80-90% gacha yetadi, kasallikning dekompensatsiya boskichida esa-IOO% gacha kuzatiladi. Assit paydo bulganda xayot davri 6-12 oyni tashkil etadi.

Portal gipertenziya – axolini eng mexnatga kobiliyatli katlamini shikastlantirib, ularni tezda invalid xolatiga olib keladi va ulim yukori buladi. Bu esa katta sotsial axamiyatga egadir.

Shunday kilib, portal gipertenziya muammosining aktualligini urganish xech shak-shabxasizdir.

Bu patologiyani bilish fakatgina mutaxasislar uchungina zarur bulmay, balki gepatologlar, xamda umumiy profildagi vrachlar uchun xam kerak.