Politexnika instituti

180 
2. O’zbekistonda ta‟lim va kadrlar tayyorlash tizimining takomillashuvi.
 
 
O’zbekiston mustaqillikka erishgach, ta‘lim sohasini isloh qilish mamlakat oddida turgan 
muhim  yo’nalishlardan  biri  sifatida  qabul  qilindi.  Davlat  tomonidan,  jumladan,  quyidagilarni 
amalga oshirish yo’lga qo’yiddi  
davlat va nodavlat ta‘lim muassasalarini rivojlantirish;
 
ta‘lim va kadrlar tayyorlash davlat dasturlari asosida bepul o’qitish;
 
 
barcha turdagi ta‘lim muassasalari bitiruvchilarining keyingi bosqichdagi o’quv yurtlariga 
kirishda teng huquqqa ega bo’lishini ta‘minlash;
 
 
boshqa davlatlarning fuqarolari O’zbekiston Respublikasida xalqaro shartnomalarga 
muvofiq bilim olish huquqiga ega bo’lishi;
 
 
respublikada istiqomat qilayotgan fuqaroligi bo’lmagan shaxslar bilim olishda O’zbekiston 
Respublikasi fuqarolari bilan teng huquqqa ega bo’lishi.
 
 
Ta‘lim  sohasidagi  islohotlarning  asosiy  yo’nalishlari  uning  demokratik,  insonparvarlik 
tamoyillarini qaror toptirish, xalqimizning tarixiy an‘analari va pedagogikasi, shuningdek, jahon 
xalqlari  pedagogikasining  ilg’or  yutuqlari  asosida  ta‘lim  mazmunini  tubdan  o’zgartirish,  shu 
maqsadda  o’qituvchilar,  pedagogik  jamoalarning  tashabbuskorligiga  keng  imkoniyatlar  ochib 
berish  va  ularni  har  tomonlama  rag’batlantirish,  bilim  va  ko’nikmalarining  puxtaligini 
ta‘minlaydigan zamonaviy didaktik vositalar qo’llashni keng ko’lamda yo’lga qo’yish, shu asosda 
ta‘lim mazmunini yaxshilashga erishishdan iborat bo’ldi.
 
O’tgan  davr  mobaynida  O’zbekistonda  ta‘lim  sohasida  amalga  oshirilgan  islohotlar 
jamiyatdagi ijtimoiy-iqtisodiy o’zgarishlar va uning taraqqiyot istiqbollariga mos keladigan ta‘lim 
tizimini tashkil qilishga olib keldi. Unda quyidagilar ko’zda tutilgan:
 
-
 
ta‘lim tizimini bozor iqtisodiyoti va ochiq jamiyatga moslashtirish;
 
 
-
 
aholining turmush farovonligini oshirishning zarur sharti bo’lgan ta‘lim olish uchun 
teng imkoniyatlar yaratish;
 
 
-
 
ta‘lim xizmatlarining barqaror va sifatli ko’rsatilishini ta‘minlash maqsadida ta‘lim 
sohasini moliyalashtirish tizimini yaxshilash hamda resurslardan foydalanish samaradorligini 
oshirish;
 
 
-
 
ta‘lim sektori boshqaruvini takomillashtirish.
 
 
Ta‘lim tizimini isloh qilish Konsepsiyasi O’zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi tomonidan 
1997 yil 29 avgustda yangi taxrirda qabul qilingan Ta‘lim to’g’risidagi Qonun hamda Kadrlar 
tayyorlash 
milliy dasturida o’z aksini topdi.(Ta‘lim to‘g‘risidagi birinchi qonun 1992 yil iyunda 
qabul qilingan edi).
 
"Kadrlar tayyorlash milliy dasturi" 3 bosqichda amalga oshirildi.
 
I bosqich 1997-2001 yillarda Dasturni amalga oshirish uchun zarur bo’lgan huquqiy-
meyoriy, ilmiy-metodik, moliyaviy-moddiy shart-sharoitlar yaratildi. Buning uchun davlat 
tomonidan qo’shimcha 65 milliard so’m sarflandi. Bu bosqich «Kadrlar tayyorlash milliy 
dasturi»ning moddiy-texnik bazasini yaratish davri deb nomlandi.
 
 
II
 
bosqich 2001-2005 yillarni o’z ichiga olib, milliy dastur keng miqyosda joriy etildi. 
Bu bosqich "Kadrlar tayyorlash milliy dasturi"ning sifat bosqichi deb nom oldi. 
 
III bosqich 2005 yildan boshlanib, undan keyingi yillarni o’z ichiga oladi. Bu bosqichda 
Dastur ijrosi yakuniga yetkazilib, erishilgan natijalar, to’plangan tajribalar umumlashtirilib, tahlil 

---

181 
etildi hamda shu asosda yurtimizda yangi ta‘lim tizimi yanada takomillashtirildi. Shy boisdan bu 
bosqich "Ta‘lim tizimini modernizatsiyalash davri", deb ataldi. 
"Kadrlar tayyorlash milliy dasturi" asosida quyidagi maqsadlarga erishildi: 
- 
ta‘lim tizimida kadrlarning salohiyatini har tomonlama takomillashtirish hamda
 
o’qituvchilar, ustozlar va ilmiy xodimlarning professional nufuzini oshirish; 
 
- 
ta‘lim tizimini tarkibiy qayta qurish, ta‘lim va professional dasturlarni tubdan
 
o’zgartirish, 
ta‘lim, fan, texnologiya, iqtisodiyot va madaniyat sohasidagi jahon yutuqlariga tayanish; 
 
- 
majburiy o’rta umumta‘lim, o’rta maxsus, professional ta‘lim-tarbiya tizimiga o’tishni
 
ta‘minlash. 
"Ta‘lim to’g’risida"gi Qonunning yangi tahriri va "Kadrlar tayyorlash milliy dasturi" qabul 
qilinganidan  so’ng  pespublikamiz  butun  ta‘lim  tizimi,  jumladan,  oliy  ma‘lumotli  kadrlar 
tayyorlash ham tubdan isloh qilishning aniq strategik dasturiga ega bo’ldi. 
"Kadrlar tayyorlash milliy dasturi"ning O’zbekistonga xos eng muhim xususiyati yangi 
turdagi 3 yillik o’rta maxsus, kasb-hunar ta‘limi tizimini yaratish amalga oshirildi. 
Oliy ta‘limda bakalavriat va magistratura tizimi joriy qilindi. Jahon standartlariga xos oliy 
ta‘lim tizimiga o’tildi. O’zbekiston Respublikasining Birinchi Prezidenti Islom Karimov ta‘biri 
bilan aygganda: