Politexnika instituti

170 
5. O’zbekistonda xalqaro va ichki turizmni rivojlantirish istiqbollari. 
 
O’zbekistonda  transport  va  xizmat  ko’rsatish  infrastrukturasining  jadal  rivojlanishi, 
mamlakatdagi  siyosiy-iqtisodiy  barqarorlik  iqtisodiyotimizning  yana  bir  muhim  sektori  turizm 
sohasining  ham  ravnaq  topishiga  sharoit  yaratadi.  Istiqlol  sharofati  bilan  Buxoro,  Xiva, 
Samarqand,  Shahrisabz,  Termiz,  Qo’qon  kabi  ilm-fan,  madaniyat  va  ma‘rifat  markazlari 
joylashgan mo’tabar zamin, Imom al-Buxoriy, Ibn Sino, Amir Temur, Mirzo Ulug’bek kabi buyuk 
sarkarda va ulamolar, mashhur davlat arboblari hamda mutafakkirlar kindik qoni to’kilgan ona 
Vatanimiz  jahonning  sayyohlik  sohasi  taraqqiy  etgan  mamlakatlaridan  biriga  aylandi. 
Mamlakatimizda qadimiy yodgorliklarni rekonstruksiya qilish, mahalliy turoperatorlarni qo’llab-
quvvatlash,  ularga  o’z  faoliyatlarini  amalga  oshirishlari  uchun  zarur  shart-sharoitlar  yaratish, 
joylarda  sohaga  oid  infratuzilmani  barpo  etish,  shuningdek,  turizmning  boshqa  yo’nalishlarini 
rivojlantirishga  alohida  e‘tibor  qaratildi.  Natijada  Buyuk  Ipak  yo’li  chorrahasida  joylashgan 
yurtimiz  betakror  osori-atiqalari,  urf-odatlaru  milliy  taomlari,  go’zal  tabiatini  butun  dunyoga 
namoyon qilish imkoniyatiga ega bo’ldi. 
Bu esa boy tarixga ega va zamon bilan hamnafas yashayotgan O’zbekistonni o’z ko’zi bilan 
ko’rmoqchi bo’lgan sayyohlar sonining yildan-yilga ortib borishiga xizmat qilyapti. Xususan, 90-
yillarda  mamlakatimizga  bir  yilda  150  ming  sayyoh  tashrif  buyurgan  bo’lsa,  2013  yilda  bu 
ko’rsatkich  1,2  million  nafardan  ortdi.  Bunday  natijaga  osonlikcha  erishilgani  yo’q,  albatta. 
Binobarin,  keyingi  yillarda  qadimiy  shaharlarimizda  zamonaviy  mehmonxonalar  qurilib, 
sayyohlar uchun barcha qulayliklar yaratilgani, Yevro-4 talablariga javob beradigan avtobuslar, 
Boeing-767,  A310,  A320  rusumli  havo  laynerlari,  Afrosiyob  tezyurar  poyezdlari  qatnovining 
yo’lga qo’yilgani sabab bo’lmoqda. Hozirgi paytda O’zbekturizm, O’zbekiston havo yo’llari va 
qator  boshqa  milliy  kompaniyalar,  turistik  agentlik  va  korxonalar  davlat  yordamida  katta 
yutuqlarga  erishmoqda.  Toshkent,  Samarqand,  Buxoro,  Termiz,  Farg’ona  va  Namangan 
shaharlarida xalqaro toifadagi aeroportlar ishlab turibdi.
 
Bu  yangilanishlar  2012  yilda  O’zbekistonni  Butunjahon  turistik  tashkiloti  Ijroiya 
qo’mitasiga  kirishida  muhim  omil  bo’ldi.  2013  yili  Jahon  sayohat  va  turizm  kengashi  (World 
Travel and Tourism Council WTTC) e‘lon qilgan yangi hisobotda O’zbekiston turizm tarmog’i 
dunyoda eng jadal rivojlanayotgan davlatlar ro’yxatiga kiritildi. Jahon sayohat va turizm kengashi 
har  bir  davlatning  milliy  yalpi  ichki  mahsulotida  turizmning  ulushini  o’rganib  chiqqan  holda 
mazkur ro’yxatni tuzadi. O’zbekiston ro’yxatning beshinchi pog’onasidan o’rin olgan.
 
Hozirgi kunda milliy iqtisodiyotga yuqori daromad keltiradigan istiqbolli tarmoqlardan biri
 
–  bu  turizmdir.  O’zbekiston  turizm  sohasida  ulkan  salohiyatga  ega  bo’lgan  davlat  hisoblanadi. 
2016 yildan boshlab turizm industriyasini rivojlantirishga katta e‘tibor berila boshlandi. Ana shu 
maqsadda 2016 yil 2 dekabr kuni Turizm sohasini jadal rivojlantirishni ta‘minlash chora-tadbirlari 
to’g’risida  O’zbekiston  Respublikasi  Prezidentining  Farmoni  (PF-4861)  va  O’zbekiston 
Respublikasi  Turizmni  rivojlantirish  davlat  qo’mitasi  faoliyatini  tashkil  etish  to’g’risidagi 
O’zbekiston Respublikasi Prezidentining qarori (PQ-2666) e‘lon qilindi. Yurtimizda 8 ming 300 
ta  madaniy  meros  obyektlari  mavjud  va  ularning  aksariyati  YUNESKO  ro’yxatiga  kiritilgan 
(Murojaatnoma. 29.12.2020.). 
Mamlakatimizning betakror tabiati, go’zal dam olish zonalari imkoniyatlaridan foydalanib, 
yangi  turistik  yo’nalishlar  ochish,  bu  sohaga  jahon  brendlarini  faol  jalb  etgan  holda,  ziyorat 
turizmi, ekologik, ma‘rifiy, etnografik, gastronomik turizmni rivojlantirish istiqbolari mavjud. 
2017  yil  7 sentabrda  Toshkent  shahrida  Eski  shahar  turizm  zonasini  barpo  etish  bo’yicha 
chora-tadbirlar  to’g’risida  O’zbekiston  Respublikasi  Prezidentining  Qarori  (№PQ-3260)  qabul 
qilindi. 
2018  yildan  Samarqand,  Buxoro,  Toshkent  shaharlaridagi  muqaddas  qadamjolar  va 
yodgorliklarni  ziyorat  qilishdan  iborat  bo’lgan  “kichik  haj”  dasturini  rivojlantirish  va 
jadallashtirish ishlari boshlab yuborildi. 
 

---

171 
2018 yil 28 iyun sanasida Samarqand shahrida Ipak yo’li turizm xalqaro universiteti tashkil 
etildi (PQ-3815). 
Mamlakatimizda turizmni rivojlantirish, sohaga investitsiyalar jalb etish, kadrlar salohiyatini 
oshirish bo’yicha kompleks choralar ko’rish dolzarb masala hisoblanadi. Prezidentimiz Shavkat 
Mirziyoyev  ta‘kidlaganlaridek  bizda  turizm  ko’pincha  qadimiy  shaharlarimiz,  tarixiy-madaniy 
yodgorliklar doirasida cheklanib qolmoqda. Vaholanki, mamlakatimizning betakror tabiati, milliy 
qo’riqxonalar, tog’li hududlarda turizmni rivojlantirish uchun katta salohiyat mavjud. 
Ayniqsa, tibbiyot turizmi, ziyorat turizmi va ekoturizmni rivojlantirish nafaqat iqtisodiyot, 
balki ijtimoiy sohalar rivojiga ham katta turtki beradi. 
 
Shu  munosabat  bilan  2019  yilda  Vazirlar  Mahkamasi  tomonidan  2019-2025  yillarda 
Turizmni  rivojlantirish  milliy  konsepsiyasi  ishlab  chiqildi.  Shu  asosda  2025  yilda  yurtimizga 
tashrif buyuradigan xorijiy sayyohlar sonini 7 million nafarga, turizm eksportidan keladigan yillik 
daromadni esa 2 milliard dollarga yetkazish rejalashtirilgan. 
 
2017  yil  5  dekabrda  Chorvoq  erkin  turistik  zonasini  tashkil  etish  to’g’risida  O’zbekiston 
Respublikasi Prezidentining Farmoni (PF-5273) qabul qilindi. 
2018 yil 3 fevralda O’zbekiston Respublikasi turizm salohiyatini rivojlantirish uchun qulay 
sharoitlar  yaratish  bo’yicha  qo’shimcha  tashkiliy  chora-tadbirlar  to’g’risida  O’zbekiston 
Respublikasi Prezidentining Farmoni (PF-5326) qabul qilindi. 
Ichki  turizmni  jadal  rivojlantirishni  ta‘minlash  chora-tadbirlari  to’g’risidagi  PQ-3514 
(07.02.2018), Turizm tarmog’ini jadal rivojlantirishga oid chora-tadbirlar to’g’risidagi PQ-4095, 
(05.01.2019), 
O’zbekiston 
Respublikasiga 
xorijiy 
fuqarolarning 
kirishi 
tartibini 
optimallashtirishga  doir  qo’shimcha  chora-tadbirlar  to’g’risida  PQ-3836  (04.07.2018) 
O’zbekiston  Respublikasi  Prezidentining  Qarorlari,  shuningdek  2019  yil  13  avgustda  e‘lon 
qilingan  O’z  Rda  turizm  sohasini  yanada  rivojlantirish  chora-tadbirlari  to’g’risidagi  Prezident 
Farmoni (PF-5781) mamlakatimizda turizm industriyasini rivojlantirishning yangi yo’nalishlarini 
belgilab berdi. 
So’nggi yillarda sohani rivojlantirish borasida qator islohotlar amalga oshirila boshlandi.
 
2019  yilda  86  ta  davlat  fuqarolariga  vizasiz  va  57  ta  davlat  fuqarolariga  soddalashtirilgan  viza 
rejimi  joriy  etilishi  natijasida  mazkur  yilda  yurtimizga  6,7  million  nafar  xorijiy  sayyoh  tashrif 
buyurdi.  Bu  2016  yilga  nisbatan  4,7  million  nafarga  yoki  3,3  barobar  ko’p  demakdir 
(O’z.R.Prezidentining Oliy Majlisga Murojaatnomasidan. 24.01.2020.).
 
Prezidentimiz  ta‘kidlab  o’tganlaridek  turizmni  iqtisodiyotning  strategik  tarmog’iga 
aylantirish  biz  uchun  ustuvor  vazifa  hisoblanadi.  2020  yilda  hukumat  oldidagi  eng  muhim 
vazifalardan biri – yurtimizga keladigan turistlar sonini 7,5 millionga yetkazish yuklatildi.
 
Ma‘lumki,  qator  nufuzli  xorijiy  ommaviy  axborot  vositalari  2020  yilda  O’zbekistonni 
sayohatga albatta borish tavsiya etilgan mamlakatlar qatoriga kiritdi. Katta salohiyatga ega bo’lgan 
ziyorat va tibbiyot turizmini ham jadal rivojlantirish istiqbollari mavjud. Yurtimizda 8 ming 300 
dan  ziyod  madaniy  meros  obekti  mavjud  bo’lib,  turizm  marshrutlariga  ularning  atigi  500  tasi 
kiritilgan. Ziyorat va an‘anaviy turizmni rivojlantirish mumkin bo’lgan marshrutlardagi obektlar 
sonini 800 taga yetkazish zarur chora-tadbirlar amalga oshirilmoqda.
 
O’zbekistonda 
turizm 
iqtisodiyotning 
strategik 
tarmoqlaridan 
biri 
sifatida 
rivojlantirilmoqda.  Qator  farmon  va  qarorlar  asosida  bu  sohadagi  sharoitlar  kengaytirilmoqda. 
Xususan, 2017-2020-yillarda fuqarolaridan yurtimizga viza talab etilmaydigan mamlakatlar soni 
9 tadan 86 taga yetkazildi, 53 ta davlat uchun elektron viza tizimi joriy etildi. Turizm uchun qiyin 
bo’lgan joriy 2020-yilda sohadagi subyektlar har tomonlama qo’llab-quvvatlandi, ularga subsidiya 
va ssudalar berildi. 
2021-yilda 1,7 million xorijiy, 7,5 million mahalliy sayyohlarni jalb qilish, turizm xizmatlari 
eksportini 370 million dollarga yetkazish maqsad qilingan. Bu borada eng katta manba, avvalo, 
ziyorat  turizmidir.  Yurtimizda  islom  diniga  oid  ko’plab  ziyoratgohlar,  yahudiylik,  buddaviylik 

---

172 
yodgorliklari bor. Bu imkoniyatdan foydalanib, 700 ming ziyoratchini jalb qilish va 130 million 
dollarlik xizmatlar eksportini ta‘minlash mumkin.
 
2021-yil  6-aprelda  Prezident  Sh.Mirziyoyev  Turizm,  sport  va  madaniy  meros  sohalarida 
davlat  boshqaruvi  tizimini  yanada  takomillashtirish  chora-tadbirlari  to’g’risidagi  farmonni 
imzoladi.
 
Farmonga muvofiq, Jismoniy tarbiya va sport vazirligi hamda Turizmni rivojlantirish davlat 
qo’mitasi negizida “Turizm va sport vazirligi” tashkil etildi.
 
Turizm  va  sport  vazirligi  turizm,  jismoniy  tarbiya,  sport  va  madaniy  meros  sohalarida 
yagona davlat siyosatini amalga oshiruvchi davlat boshqaruvi organi etib belgilandi.
 
 
 

---