Politexnika instituti

«Mahmudxo’ja  Behbudiy,  Munavvarqori,
 
Abdulla
 
Avloniy, Ishoqxon Ibrat, Abdurauf Fitrat, Abdulla Qodiriy, Abdulhamid CHo’lpon, Usmon Nosir 
kabi yuzlab ma‟rifatparvar, fidoyi insonlarning o’z shaxsiy manfaati, huzur-halovatidan kechib, 
el-ulus manfaati, yurtimizni taraqqiy toptirish maqsadida amalga oshirgan ezgu ishlari avlodlar 
xotirasidan aslo o’chmaydi» 
(Karimov I.A. Yuksak ma‟naviyat-yengilmas kuch. -T.:
 
Ma‟naviyat, 
2008.).
 
Sohibqiron Amir Temur tavalludining 660 yilligi munosabati bilan Samarqandning Registon 
maydoni,  Ulugbek  madrasasi,  Go’ri  Amir  me‘moriy  majmuasi,  Buxoro  va  G’ijduvondagi 
Ulug’bek  madrasalari,  Shahrisabzdagi  Dorudtilovat  me‘moriy  majmuasida  keng  ko’lamli 
ta‘mirlash ishlari olib borildi. Madaniyat yodgorliklarini saqlash, ta‘mirlash, konservatsiyalash, 
ilmiy tadqiqot va loyiha smeta xarajatlarini tayyorlash ishlari takomillashtirildi.
 
Istiqlolga  erishganimizdan  so’ng  milliy  qadriyatlarimizni  tiklash,  ko’p  asrlik  madaniy 
merosimizni  hozirgi  va  kelgusi  avlodlarga  yetkazish  masalasi  muhim  ahamiyat  kasb  etdi.  Bu 
borada Madaniyat vazirligi, 1998-yil 3-iyulda tashkil etilgan Usto maxsus-ijodiy ishlab chiqarish 
birlashmasi e‘tiborga molik ishlarni amalga oshirdi.
 
Ma‘lumki,  xalq  ma‘naviyati  zamiridagi  insoniylik,  baynalmilallik  kabi  azaliy  fazilatlar 
milliy  bayramlarda  o’z  aksini  topadi.  Yaxshi  an‘anaga  aylangan  Gul  bayrami  har  yili  avgust 
oyining  oxirida  Namangan  shahrining  Bobur  nomidagi  madaniyat  va  istirohat  bog’ida  o’tkazib 
kelinadi. Ushbu bayram gulga, go’zallikka oshufta bo’lgan turli millat vakillarini yaqinlashtirishga 
xizmat  qilmoqda.  Bu  bayramga,  nafaqat,  O’zbekiston,  balki  qo’shni  respublikalar,  hatto  chet 
ellardan ham mehmonlar tashrif buyurib, go’zallikdan bahramand bo’lmoqdalar.
 
Asrlar  davomida  shakllangan,  an‘anaga  aylangan  Alla  qo’shiqning  qadimiy  turidir. 
Qo’shiqchilik san‘atining bu yo’nalishiga alohida e‘tibor berilmoqda. Xususan, Marg’ilon shahri 
madaniyat  va  istirohat  bog’ida  O’zbekiston  Respublikasi  mustaqilligining  5  yilligi,  Sohibqiron 
Amir  Temur  tavalludining  660  yilligiga  bag’ishlab  Alla  qo’shig’i  ijrochilarining  an‘anaviy 
respublika ko’rik-tanlovi o’tkazildi.
 
 
Mustaqillik yillarida milliy sport turi – o’zbek kurashiga munosabat tubdan o’zgardi. 1992 
yildan  boshlab  ommaviy  ravishda  Buxoroda  Bahouddin  Naqshband,  Xorazmda  Pahlavon 
Mahmud,  Shahrisabzda  Amir  Temur,  Termizda  al  Hakim  at-Termiziy  xotirasiga,  shuningdek, 
Alpomish dostoni yaratilganligining 1000 yilligiga bag’ishlangan musobaqalar bo’lib o’tdi.
 
1992 yil may oyida Toshkent shahrida kurash bo’yicha 1-jahon chempionati o’tkazildi.
 

---

155 
1998 yili Kurash xalqaro assotsiatsiyasi tuzildi. 2000 yilda esa Turkiyaning Anqara shahrida 2-
jahon  chempionati  bo’lib  o’tdi.  2003  yil  24  yanvarda  Osiyo  Olimpiya  kengashining  Quvaytda 
bo’lib o’tgan XXII Bosh assambleyasida o’zbek kurashi Osiyo o’yinlari dasturiga kiritildi. O’zbek 
kurashi  jahonga  yuz  tutishi  bilan  yanada  baynalmilal  xususiyat  kasb  etdi.  Endilikda  gilamda 
Kurash xalqaro assotsiatsiyasiga a‘zo bo’lgan davlatlarning ko’plab vakillarini ko’rish mumkin. 
Dunyo davlatlari kurash arenalarida o’zbekcha chala, dakki, tanbeh, g’irrom, yonbosh, halol kabi 
atamalar baralla yangramoqda.
 
Mamlakatimizda  milliy  qadriyatlar,  urf-odat,  an‘ana  va  turli  marosimlarni  tartibga  solish, 
shuningdek, keng xalq ommasini ularga jalb etishni yaxshilash borasida qator ijobiy ishlar amalga 
oshirildi.  Bu  borada  Madaniy  meros  obyektlarini  muhofaza  qilish  va  ulardan  foydalanish 
to’g’risidagi (2001 yil 30 avgust), Arxeologiya merosi obyektlarini muhofaza qilish va ulardan 
foydalanish to’g’risidagi (2009 yil 13 oktabr) Qonunlarni alohida ta‘kidlash lozim.
 
Keyingi yillarda xalqaro hamjamiyat nomoddiy madaniy meros yodgorliklarini tinchlik va 
xavfsizlikni  ta‘minlash,  millatlar  va  davlatlararo  hamkorlikni  yanada  yaxshilash  omili  sifatida 
baholamoqda. O’zbekistonda ushbu jihatlarga alohida ahamiyat berilib, 2007 yil 12 dekabr kuni 
Nomoddiy madaniy merosni muhofaza qilish to’g’risidagi xalqaro konvensiyani (Parij, 2003 yil 
17 oktabr) ratifikatsiya qilish haqida Qonun qabul qilindi.
 
Ta‘kidlash  lozimki,  mazkur  Qonun  qabul  qilingandan  so’ng  nomoddiy  madaniy  merosni 
muhofaza qilish, asrash, targ’ib qilish va ulardan foydalanish ishlari yanada kuchaydi. Bu borada 
10  yilga  mo’ljallangan  dastur  ishlab  chiqildi.  Dasturning  qabul  qilinishi  YUNESKO  tashkiloti 
tomonidan alohida e‘tirof etildi.
 
2011  yil  11  noyabrda  YUNESKOning  Osiyo  va  Tinch  okeani  mintaqasi  bilan  nomoddiy 
madaniy  meros  bo’yicha  xalqaro  axborot  va  hamkorlik  markazi,  Respublika  xalq  ijodiyoti  va 
madaniy-ma‘rifiy ishlar ilmiy-metodik markazi o’rtasida Nomoddiy madaniy meros obyektlarini 
inventarizatsiya qilish loyihasi bo’yicha shartnoma imzolandi. Unga binoan Jizzax viloyati (Jizzax 
shahri,  Zomin,  Forish,  Baxmal,  G’allaorol  tumanlari),  Samarqand  viloyati  (Samarqand  shahri, 
Samarqand,  Urgut,  Bulung’ur  tumanlari),  Qashqadaryo  viloyati  (Qarshi,  Kitob  shaharlari, 
Shahrisabz, Kitob, Chiroqchi, Nishon tumanlari), Surxondaryo viloyati (Sho’rchi shahri, Sho’rchi, 
Qiziriq, Boysun tumanlari)da kompleks ilmiy ekspeditsiya o’tkazilib, uning natijasida 30 soatlik 
video, 1,5 soatlik videointervyu, 240 turdagi an‘anaviy musiqali audioyozuvlar, 4000 dan ortiq 
foto materiallar to’plandi.
 
Nomoddiy  madaniy  meros  obyektlarini  muhofaza  qilish,  asrash,  targ’ib  qilish  va  ulardan 
samarali  foydalanish  davlat  siyosatining  asosiy  yo’nalishlaridan  biriga  aylandi.  Bu  narsa, 
shubhasiz, o’zbek xalqi milliy o’zligini anglash, madaniy merosga to’g’ri munosabatda bo’lish, 
pirovard  natijada,  jamiyatda  yuksak  sog’lom  ma‘naviy  muhitni  shakllantirish  bilan  bog’liq  edi. 
Shuning  uchun  ham  bu  borada  respublikaning  barcha  hududlarida  katta  hajmdagi  tadbirlar 
o’tkazila  boshlandi.  2013  yilda  respublika  bo’ylab  Boy  meros  va  boqiy  qadriyat  shiori  ostida 
haftaliklar  o’tkazildi.  Surxondaryo  viloyatida  O’zbekiston  umumiy  uyimiz  deb  nomlangan 
Respublika  do’stlik  va  madaniyat  festivali  uyushtirildi.  O’zbekiston  Badiiy  akademiyasi 
ko’rgazmalar  zalida  Qadr-qimmatim,  tayanchim  va  iftixorimsan,  mustaqil  O’zbekiston  shiori 
ostida ko’rgazma tashkil etildi.
 
Mamlakatimizda  o’zbek tilining xalq davlat turmushidagi asosiy ahamiyati va o‘rni qayta 
tiklandi.  O’zbekiston  Respublikasi  Oliy  Majlisining  IV  sessiyasi  1995-yil  21-dekabrda  yangi 
tahrirda  Davlat  tili  to’g’risida”gi  Qonunni  qabul  qildi.  Qonunda  o’zbek  tili  o’zbek  xalqining 
ma‘naviy  mulki  ekanligi,  uning  ravnaqi,  qo’llanilishi  va  muhofazasi  davlat  tomonidan 
ta‘minlanishi  belgilab  qo’yilgan.  O‘zbekistonda  Oliy  davlat  hokimiyati,  mahalliy  hokimiyat  va 
boshqaruv  organlarining  faoliyati,  korxonalar,  muassasalar  va  tashkilotlarning  hisob  kitobi, 
statistika  va  moliya  ishlari  o’zbek  tilida  yuritilmoqda.  Respublikaning  ma‘muriy-hududiy 
birliklari, maydonlari, ko’chalari, geografik o’rinlarining nomlariga yagona milliy shakl berildi va 
o’zbek  tilida  yozib  qo’yildi.  Natijada  o’zbek  xalqining  milliy  qadr-qimmati,  mustaqil 
davlatimizning  qadr-qimmati  qayta  tiklandi  va  mustahkamlandi.  Shuningdek,  O‘zbekistonda 
istiqomat qilayotgan barcha millatlarning tillari, qadr-qimmati o’z o’rniga qo’yildi.
 

---

156 
1993-yil  sentabrda  O’zbekiston  Respublikasining  Lotin  yozuviga  asoslangan  o’zbek 
alifbosini joriy etish to’g’risida Qonuni, 1995-yil may oyida esa  O’zbekiston Respublikasining 
Lotin  yozuviga  asoslangan  o’zbek  alifbosini  joriy  etish  to’g’risidagi  Qonunga  o’zgartirishlar 
kiritish haqida Qonuni qabul qilindi. Bu qonunlar o’zbek tilining davlat tili sifatidagi mavqeyini 
yanada  mustahkamlashga  xizmat  qilmoqda.  Lotin  yozuviga  asoslangan  o’zbek  alifbosini  to’la 
joriy etish bosqichma-bosqich amalga oshirilib borilmoqda.
 
2019  yil  21  oktabr  kuni  poytaxtimizda  Prezidentimiz  SH.Mirziyoyev  ishtirokida  O’zbek 
tiliga davlat tili maqomi berilganligining 30 yilligiga bag’ishlangan tantanali marosim bo’lib o’tdi. 
Shu kuni O’zbek tilining davlat tili sifatidagi nufuzi va mavqeini tubdan oshirish chora-tadbirlari 
to’g’risida O’zbekiston Respublikasi Prezidentining Farmoni (PF-5850) e‘lon qilindi. Farmonga 
ko’ra  Vazirlar  Mahkamasi  huzurida  9  ta  mutaxassisdan  iborat  Davlat  tilini  rivojlantirish 
departamenti tashkil etildi.
  
2017 yil 18 aprelda Alisher Navoiy nomidagi O’zbekiston Milliy bog’i hududida Adiblar 
xiyobonini  barpo  etish  to’g’risida  O’zbekiston  Respublikasi  Prezidentining  Qarori  (PQ-2894) 
e‘lon qilindi. 
2017  yil  6  noyabrda  Sharof  Rashidovning  100  yillik  yubileyi  munosabati  bilan  Jizzax 
shahrida ushbu davlat arbobi haykalining ochilish marosimi bo’lib o’tdi.
 
2017 yil 9 avgust kuni O’zbekiston ijodkorlarini qo’llab-quvvatlash Ilhom jamoat fondini 
tashkil etish to’g’risida O’zbekiston Respublikasi Prezidentining Qarori (PQ-3184) e‘lon qilindi. 
Yoshlar  orasida,  umuman  jamiyat  a‘zolarida  kitobxonlik  madaniyatini  keng  targ’ib  etish 
maqsadida  2017  yil  13  sentabrda  Kitob  mahsulotlarini  nashr  etish  va  tarqatish  tizimini 
rivojlantirish, kitob mutolaasi va kitobxonlik madaniyatini oshirish hamda targ’ib qilish bo’yicha 
kompleks chora-tadbirlar dasturi to’g’risida O’zbekiston Respublikasi Prezidentining Qarori (PQ-
3271) qabul qilindi. 
Xullas,  mustaqillikning  ilk  kunlaridan  urf-odat,  milliy  qadriyatlar,  marosimlar,  umuman, 
madaniy merosni tiklash yo’lida ijtimoiy madaniy vazifalar bosqichma-bosqich amalga oshirila 
boshladi. Sovet mustabid tuzumi davrida toptalgan qadriyatlar tiklana bordi. Bu pirovard natijada 
mamlakat  va  jamiyat  ma‘naviy  qiyofasini  o’zgartirdi,  xalqimizda  milliy  o’zlikni  anglash 
jarayonini yanada chuqurlashtirdi. 
 
 

---