Politexnika instituti

“Ayni  zamonda,  agar  kuchli  ijrochilik  hokimiyati 
bo’lmas ekan, eng
 
odil va  eng  oqil qonunlar  va  qarorlar  ham  bajarilmay,  shunchaki  qog’ozda 
qolib  ketishi  mumkin.  Bu  hol  qonunlarni  joriy  etishga,  fuqarolar  huquqlarini  va  erklarini 
muhofaza  qilishga,  siyosiy  va  iqtisodiy  islohotlarni  o’tkazishga  qodir  prezidentlik  hokimiyatini 
kuchaytirishni taqozo etadi” 
(Karimov I.A.
 
O’zbekiston: milliy istiqlol, iqtisod, siyosat, mafkura. 
1-j. -T.:
 
O’zbekiston, 1996. B. 15).
 
Darhaqiqat,  kuchli  ijroiya  hokimiyati  bo’lmasa,  hatto  eng  demokratik  yo’l  bilan  qabul 
qilingan  qarorlar  xam  bajarilmasdan  qolib,  targ’ib,  ijro  intizomi  susayishiga  sabab  bo’lar  edi. 
Bunday salbiy holatlarga yo’l qo’ymaslik, qonuniy qarorlarni hayotga joriy etish, fuqarolarning 
huquq  va  erkinliklarini  himoya  qilish  vazifasi  siyosiy  va  iqtisodiy  islohotlar  turmushga  tatbiq 
etilishini ta‘minlaydigan prezidentlik hokimiyatini mustahkamlash va rivojlantirishni taqozo etdi. 
Kuchli prezidentlik hokimiyati qonunlarning aniq va og’ishmay bajarilishining ishonchli garovi 
sifatida qabul qilindi.
 
1990  yil  1  noyabrda  qabul  qilingan  O’zbekiston  Respublikasining  O’zbekiston 
Respublikasida  ijroiya  va  boshqaruv  hokimiyatining  tuzilishini  takomillashtirish  hamda 
O’zbekiston  Respublikasi  Konstitutsiyasi  (Asosiy  Qonuni)ga  o’zgartirish  va  qo’shimchalar 
kiritish  to’g’risidagi  Qonuni  bilan  davlat  boshqaruvining  uyg’un  tizimini  yaratish,  qonun 
chiqaruvchi, ijro etuvchi va sud hokimiyatini bir-biridan qat‘iy farqlab qo’yish, davlat organlari 
faoliyatida  parallelchilik  va  bir-birining  ishini  takrorlashga,  bir  organning  boshqa  organlar 
vazifasini  bajarishiga  barham  berish  maqsadida  hamda  bozor  munosabatlariga  o’tish  sharoitida 
ijro  hokimiyatini  butun  choralar  bilan  mustahkamlash,  davlat,  xo’jalik  va  sotsial-madaniy 
qurilishning  hamma  jabhalarida  intizom  va  tartib  o’rnatish  muhim  ekanligini  hisobga  olib, 
prezidentlik  hokimiyati  bilan  Ministrlar  Sovetining  ijroiya-boshqaruv  hokimiyati  qo’shib 
yuborildi.  O’zbekiston  Respublikasi  Ministrlar  Soveti  O’zbekiston  Respublikasi  Prezidenti 
huzuridagi Vazirlar Mahkamasiga (keyingi o’rinlarda VM) aylantirildi. O’zbekiston Respublikasi 
Prezidenti  ayni  vaqtda  VMning  Raisi  bo’lishi,  O’zbekiston  Respublikasi  Prezidentining  va 
O’zbekiston  Respublikasi  Ministrlar  Sovetining  apparati  O’zbekiston  Respublikasi  Prezidenti 
huzuridagi  bitta  apparatga  birlashtirilishi  belgilandi.  Mazkur  Qonun  mamlakatimizda  davlat 
boshqaruv shakli prezidentlik respublikasiga asoslanishini mustahkamlab qo’ydi. O’tish davrida 
davlat  boshqaruvining  prezidentlik  respublikasi  shaklining  o’rnatilishi  O’zbekiston 
Respublikasida  olib  borilgan  barcha  ijtimoiy  sohalardagi  izchil  islohotlar  muvaffaqiyatli 
kechishining garovi bo’ldi. O’tish davrida kuchli ijro hokimiyatiga asoslangan davlat boshqaruvi, 
bunda O’zbekiston Respublikasi Prezidentining davlat va ijro hokimiyati boshlig’i sifatidagi o’rni, 
Konstitutsiya  va  qonunlar  ustuvorligi  tamoyilining  amalda  bo’lishi  va  bu  tamoyil  qonunlar 
ijrosining ta‘minlanishida tayanch bo’ldi.
 
Demokratik huquqiy davlat va kuchli fuqarolik jamiyatining poydevorini barpo etish hamda 
davlatning bosh islohotchi bo’lishi zarurati o’tish davrida Prezident zimmasiga katta mas‘uliyat 
va strategik vazifalarni hal etishni yuklash barobarida uning yetarli vakolatlarga ega bo’lishini ham 
taqozo etdi. Prezident davlat, ayni vaqtda, ijro etuvchi hokimiyat boshlig’i sifatida islohotlarning 
tashabbuskori, yangilanish va o’zgarishlar jarayonini harakatga keltiruvchi asosiy kuchga aylandi.
 
Davlat  va  jamiyat  hayotida  prezidentlik  institutining  tutgan  o’rnidan  kelib  chiqib  aytish 
mumkinki, yurtimizda O’zbekiston Respublikasi Prezidenti deganda, xalq irodasini ifoda etib, uning 
manfaatlariga  xizmat  qiladigan,  ichki  va  tashqi  siyosatning  asosiy  yo’nalishlarini  ishlab  chiqib, 

---

62 
umummilliy va strategik vazifalarni belgilab, davlat va jamiyatni oliy maqsadlarga chorlaydigan, o’z 
siymosida  davlat  va  millatni  birlashtiradigan,  jipslashtiradigan,  davlat  hokimiyati  organlari  va 
odamlarni  milliy  g’oya  asosi  bo’lmish  yurt  tinchligi,  Vatan  ravnaqi,  xalq  farovonligi  sari  safarbar 
qiladigan,  ularning  o’zaro  hamkorligini  ta‘minlaydigan,  fuqarolarning  huquqlari  va  erkinliklariga, 
O’zbekiston Respublikasining Konstitutsiyasi va qonunlariga rioya etilishiga kafil bo’ladigan, millat 
va  davlatning  tinchligi,  osoyishtaligi,  xavfsizligi  va  hududiy  yaxlitligini  muhofaza  etadigan  shaxs 
gavdalanadi.