Polimerlarning kimyoviy sinflanishi

Polietilenoksidi HO-[-CH₂-CH₂-O-]_n-H

Polietilenoksid etilenoksidni polimerlash natijasida hosil bo’ladi. Etilenoksid amalda 2 usulda sintez qilinadi:

a) Etilenxlorgidringa konsentrlangan NaOH ta’sir ettirib: CH₂Cl - CH₂OH → CH₂-CH₂

\ /

O

b) Etilenni oksidlab; buning uchun etilen bilan kislorod aralashmasi 375 – 400⁰gacha qizdirilgan kumush kukuni orqali o’tkaziladi.

2CH₂ = CH₂ + O₂ → 2 CH₂-CH₂

\ /

O

Etilenoksid oddiy sharoitda gaz, -112.5⁰ da suyuqlanadi, +10.7⁰ da qaynaydi, zichligi 887 (7⁰ C da) kg/m³. Etilenoksid odatda radikal mexanizm bo’yicha polimerlanmaydi. Shuning uchun polietilenoksid etilenoksidni katalizatorlar ishtirokida polimerlab olinadi. Katalizatorlar sifatida metalorganik birikmalar ishlatiladi. Polimerlashni massada, eritmada, suspenziya va emulsiyalarda olib borish mumkin. Boshqa polimerlar kabi uning ham barcha xossalari molekulyar massaning katta-kichikligiga bog’liq. Polietilenning molekulyar massasi 40000 – 12000000 atrofida bo’ladi. Kristallarining suyuqlanish temperaturasi 60 – 68⁰.

Molekulyar massasi 40000 gacha bo’lganpolietilenoksid suvda eriydi. Shuning uchun polivinil spirt, kraxmal, karboksimetilsellyuloza kabi polimerlar o’rnida ham ishlatiladi. Kimyo sanoatida poliuretanlar olish, medisinada, kosmetikada, to’qimachilik va farmasevtika sanoatlarida oxorlovchilar, antiseptika vositalari, plastifikator va boshqalar olishda ishlatiladi. Polietilenoksid (AQSHda – polioks, Yaponiyada – alkoks nomi bilan) bo’yoq va latekslar tarkibida qurutgich, sopollar ishlab chiqarishda bog’lovchi sifatida, suspenziyalarga cho’ktirgich sifatida, undan temir quvurlardan suyuqlik oqishda ishqalanishni enguychi suvda eruvchan pardalar olishda xom ashyo sifatida ham ishlatiladi.