Polimerlarning kimyoviy sinflanishi

Poliuretanlar birinchi marta 1947 yilda diizosianatlar bilan glikollarni polikondensatlash natijasida sintez qilingan. Diaminlar va glikollarning dixlorkarbonat efirlari bilan o’zaro ta’sirlashuvidan ham poliuretanlar hosil bo’ladi. Odatda geksametilendiamin bilan fosgenning o’zaro ta’sirlashuvidan geksametilendiizosianat olinadi:

O O

| | | |

NH₂ -(CH₂)₆-NH₂ + Cl-C-Cl → NH₂-(CH₂)₆-NH –CO-Cl + Cl-C-Cl → Cl-CO-NH-(CH₂)₆-

-HCl -HCl

- NH - CO-CL + 2KOH → O = C = N - (CH₂)₆ – N = C = O

-2KCl, -2H2O

195⁰C

nOCN- (CH₂)₆-NCO + HO-(CH₂)₄-OH → HO-[CONH-(CH₂)₆-NHCOO-(CH₂)₄-O]_n-H

Poliuretanlar kimyoviy tarkibi jihatidan poliamidlarga o’xshaydi. Ular kauchuklar sifatida ham ishlatiladi. Undan tayyorlangan rezina buyumlar ishqalanishga chidamliligi bilan hamma polimerlardan afzal. Poliuretan eritmalaridan olingan lak va elim ham yaxshi xususiyatga ega. Bu elimlar metallarni yog’och, kauchuk, plastmassalarga; kauchuklarni shisha, chinni, paxta tolasiga mahkam yopishtiradi. Bundan tashqari poliuretanlar bulutsimon g’avak polimerlar olishda ham katta ahamiyatga ega. Bunday polimerlar juda engil hamda yuqori temperaturada ham o’z shaklini saqlay oladi. Ular mustahkamligi, tovush va issiqlikni o’tkazmasligi tufayli sanoatning barcha tarmoqlarida (qurilishda, avtomobilsozlik, samolyotsozlik, kemasozlik va boshqa sohalarda) keng ishlatiladi.

Adabiyotlar:
1. Семчиков Ю.Д. Высокомолекулярные соединения. М.: АСАДЕМА, 2005, 367 с.

2. Мусаев У.Н., Бабаев Т.М., Курбанов Ш.А., Хакимжонов Б.Ш., Мухамедиев М.Г. Полимерлар кимёсидан практикум. Тошк.: Университет, 2001.

3. Тагер А.А. Физико-химия полимеров. Учебное пособие. М.: Химия, 1978.

4. Стрепихеев А.А. Деревицкая В.А. Основы химии высокомолекулярных соединений. Учебное пособие, М.: 1976.

5. Оудиан Дж. Основы химии полимеров. М.: Химия, 1978

6. Шур А.М. Высокомолекулярные соединения. Учебник, М.: Высшая школа, 1981.