Polimer materiallar

Jadval. 
O’ribosarlarni dienlarni polimerlanish tezligiga ta’siri 
Monomer 
Formulasi 
Nisbiy 
polimerlanish 
tezligi 
Butadien -1,3 
CH
2
=CH – CH = CH
2
 
1.0 
2-metilbutadien-1,3 (izopren) 
CH
2
=C – CH = CH
2 
                
               
CH
3
 
 
1.25 
Pentadien-1,3 (piperilen) 
CH= CH – CH = CH
2 
0.38 

---

CH
3 
2,3-dimetilbutadien-1,3 
CH
2
=C – C = CH
2 
             
CH
3 
CH
3
 
3.75 
1-xlorbutadien-1,3 
ClC = CH – CH = CH
2
 
8.75 
2-xlorbutadien-1,3 (xloropren) 
CH
2
 = C – CH = CH
2 
           Cl 
875 
2,3-dixlorbutadien-1,3 
CH
2
 = C – C = CH
2 
           Cl   Cl 
2500 
 
Jadvaldan  ko’rinadiki,  birinchi  va  to‘rtinchi  uglerod  atomidagi 
elektronodonor  o’rinbosarlar  polimerlanish  tezligini  kamaytiradilar,  aksincha 
ikkinchi  va  uchinchi  uglerod  atomidagi  o’rinbosarlar  tezlikni  biroz  oshiradilar. 
Elektronoakseptor  tabiatidagi  o’rinbosarlar  esa  monomerlar  aktivligini  oshiradilar 
va  bu  effekt  o’rinbosarlar  o’rtadagi  uglerod  atomlarida  bo‘lsa,  ayniqsa  kuchli 
bo’ladi.  
Termodinamik  Faktorlar.  Monomerni  polimerlanish  quyidagi  shart 
bajarilganda mumkin bo’ladi: 
 
bu  yerda,  ∆G,  ∆H,  ∆S  -  monomerni  polimerga  aylangandagi  sistemannng 
Gibbs erkin energiyasini, entalpiya soni va entropiyasining o‘zgarishi. 
To’yinmagan  monomerlarni  polimerlanishi  xoli  uchun  ∆H
 
<  0,  ∆S  <  0.  Bu 
shuni  angalatadiki,  polimerlanish  jarayoni  qandaydir  chegaraviy  temperaturadan 
past temperaturada mumkin bo’ladi. Sababi ∆H > T∆S, yoki 
S
Н
T
T
ч




 bo‘lganda 
∆G < 0 bajariladi. 
(bu yerda T
ch 
- polimerlanishni yuqori chegaraviy temperaturasi). 
T>T
ch 
va  ∆G  >0  holda  polimerlanish  termodinamik  taqiqlangan  bo’lib  faqat 
makromolekulalarni depolimerlanishi mumkin. 
T  =  T
ch
  va  ∆G  =  0  holda  sistemada  polimerlanish  -  depolimerlanish 
muvozanati o‘rnatiladi 
Keltirilgan  xulosalar  polimerlanish  jarayonida  monomer  va  polimerni 
kontsentratsiyalari  o‘zgarmas  bo‘lgan  xol  uchun  chiqarildi.  Bu  xol,  masalan 
geterofazali polimerlanishda va massada polimerlanishda kuzatiladi 
Kengroq  tarqalgan  erituvchida  yoki  massada  gomogen  polimerlanishda 
monomerning  kontsentratsiyasi  polimerlanish  jarayonida  o‘zgaradi.  Bu  sistemalar 
uchun  polimerlanishning  chegaraviy  muvozanat  temperaturasi  monomerning 
muvozanat kontsentratsiyasiga bog’liq: 

---

 
∆H
0
, ∆S
0 
– polimerlanishning standart entalpiyasi va entropiyasi. 
Polimerlanishning  standart  Gibbs  energiyasi,  entalpiyasi  va  entropiyasi 
eritmada  sof  monomerni  yoki  1  mol  monomerni  amorf  polimerga  aylanishiga 
taluqlidir. 
Polimerlanishning issiqlik  effekta bog’larning  energiyasi  oraliq  xisoblanishi 
mumkin: 
икч
бч
Е
E
H




2
 
bu yerda, E
bch
, E
ikch
 - mos ravishda birlamchi va ikkilamchi bog‘larning energiyasi. 
Etilen  hosilalari  uchun  2E
bch
  >  E
ikch
,  shuning  uchun  bu  monomerlarni 
polimerlanishi 
ekzotermik 
jarayondir. 
Uglerod-uglerod 
ko’shbog’li 
monomerlarning polimerlanish issiqlik effekti ko’sh bo’g bilan bog’langan uglerod 
atomidagi o’rinbosarning borligiga bog’liq (jadval).