|
шоршып
)
Ҳәмза ма ӛлген?
А р ы ў х а н
(шоршып)
Ҳәмза-ма ӛлген?
Қандай қара хабар тыңлап турман мен.
Ә б д и р а м а н
Куртсақ деп шайырды—мәрт азаматты,
66
Олар ең ақырғы тасларын атты.
Зуўлады ол таслар қанлы қоллардан,
Шайыр жол ортада қулады жардан.
Кыйын ӛткел еди атлаған жери.
Бирақ, ол ӛрледи алға илгери,
Бул қаўипли ӛткелдиң арғы бетинде,
Жасыл жапырақлары еркелеп кҥнге,
Ғумша жарар еди гӛззал қызғалдақ...
Жартас—қалқан болды, ағашлар—балдақ,
Алға жылжый берди жаралы шайыр.
Қайнады жҥректе ыза менен жыр.
Нәлет ӛкшелери таплап сол гҥлди,
Женишпекши болғанын ол анық билди,
Сӛйтип, инқылабтын сол гӛззал гҥлин,
Қорғаўға сарп етти шайыр ӛмирин...
А р ы ў х а н
Талай еситкенмен мен оның сӛзин.
Ә б д и р а м а н
Ал, мен талай кӛрдим Ҳәмзаның ӛзин.
Талай гҥрриңлестим маўқымды басып.
Узағына болмады, бирақ минасып,
Суңқар ушып кетти ӛз уясына
Ҳәм ушып келмеди қайтып қасыма...
Ядымда, Қоңыратқа келгенинде ол
Жас едим, бирақ мен едим комсомол.
Жаңа турмыс ушын айқас жолында
Жҥр едим, ол маған жолықты сонда.
Ол ӛз жҥрегине ленинлик нурды
Сиңдирип, ҳәммеге таратып жҥрди.
Бизиң отрядтың алдында кеште
67
Сонда ол оқыған қосықлар есте.
Ол оқыған гезде пҥткил денеси
Қосық болып ақты, сыңқылдап сеси.
Гә ол кӛкирегин керип даўылға,
Қадем таслағандай болады алға;
Гә қыздай, буўлығып кӛзде жасына,
Оқыр Турсынайдың мәрсиясынан;
Гә кҥлер зәҳәрли бир кҥлки менен,
Пердеси жыртылған шәрият ҥстинен,
Гә ол азат болған батрак кейпинде,
Маңлай терин сҥртип қарайды кҥнге,
Гә ол тҥлки кӛрген қаршыға яңлы,
Тигилер тҥн қойнына бир нәрсе аңлып:
Гейде услағандай жаўдың суқ қолын,
Епшил саўсақлары жумылар оның.
Сонда ол тислерин ғышырлатады,
Ӛткир қосықларды тилден атады.
«Жаса хызметшилер, ҳей сиз, исшилер,
Ӛмир, келешектиң ийеси сизлер,
Берме жаўызларға еркиңди қолдан!»
Деген даўысы еле еситилер маған...
Қосықтың саўашта қурал екенин,
Ең дәслеп кӛриўим сол еди мениң...
Егер жер бетинде мен жҥрсем аман,
Шайырдың пәк қанын сӛзсиз аламан.
Ҳей сен, елжиреген жҥрегим, тас бол,
Тасқа урғанда да ҳасла сынбас бол;
Тас бол сеп жамайлық алақандағы,
Тийсең, қақ бӛлинсин душпанның жағы,
Мен сени атаман қанқумарларға,
Тий барып ҳәрқандай Бегдиярларға...
Жан баспас жарларды опырса тасқын,
Қалар қара шеңгел қуўысында тастың.
Ол тикенли қаўим тереңге кеткен
68
Уўлы тамырына жармасар беккем.
Бирақ, темир тасқын ҥнгип жетеди,
Ол уўлы тамырды жулып кетеди…
А р ы ў х а н
Бул бир ҥлкен саўаш дәўири екен,
Енди тереңирек пәмлемектемен.
Ә б д и р а м а н
Ең ҥлкен драма билсең бул сондай,
Тарийх сахнасында мәңги қалғандай,
Ӛмир ӛзи жазған бул драманың
Сҥйикли геройысаң сендағы, жаным,
Сен атқарған роль - ерликтиң жолы,
Шадлық, кыйынлық ҳәм гҥреске толы,
Рахмет, Арыўхан, сен усы жолда,
Ӛз қатарларыңнан келесең алда.
А р ы ў х а н
Шақырған екенсең-дә бир мақтаў ушын
Ә б д и р а м а н
Шынында да, жоқ еди сенлик жумысым,
Билмеймен не ушын шақыртқанымды ...
Мениң асаў аттай жҥрек-жанымды
Қандай бир кҥшли қол услап жылаўдан,
Мудам бурады да турады саған.
А р ы ў х а н
Ат - зейинли ҳайўан, таныр ӛз жолын,
69
Кҥшлеп бурған менен жылаўын оның,
Мейили соқпаса не пайдасы бар?
Бәри-бир айланып қазығын табар ...
Ә б д и р а м а н
Аўа, жҥрек ҳәмири ӛз жолын табар,
Оның буйрығыңан кҥшлирек не бар?
Буйырар ол маған ...
А р ы ў х а н
Сҥй, деп, басқаны ...
Қандай шым-шытырық адамның жаны.
Сыртлай қарап кӛрсең, бир аңсат жумбақ,
Ойласаң, - шешиўи барар қыйынлап.
Жҥрек ҳәмири емес, билсең шынында,
Сени сезим айдап әкелген бунда.
Мени де сол сӛзим жетелеп-келген.
Ӛйтпесе, не ушын Жумагҥлди сен
Умытып, бул жерде турсаң биз бенен?
Не жазығы болды оның бизлерге?
Есиктен кире салып, таласып тӛрге,
Оған «шық» демеклик қандай ҳақым бар?
Әне, «ҳақың жоқ» деп жулдызлар ымлар.
Тереклер бас шайқап «ҳақың жоқ» десер,
Самал «ҳакың жоқ» деп гҥўилдеп есер.
Демек, бир ғана жол ...
Ә б д и р а м а н
Сабыр ет, сулыў.
Ойым жоқ биреўге қыянет қылыў,
Мҥмкин, кӛп ийримли ышқы ағысы
70
Ескекшиси әззи қайықтай қысып,
Бизди бурған шығар екинши жолға, -
Ағысты айыплап болар ма сонда?
Сениң муҳаббетиң - сол кҥшли ағыс
Мени айдап келди ӛз еркимнен тыс ...
Арыўхан, қымбатлым, исен сӛзиме,
Шӛп салып бола ма ярдың кӛзине,
Ол мени сҥйеди, мен оны сҥйдим.
«Сҥйсең ышқы отында кҥй» деди, кҥйдим,
Бирақ, ыктыярың қалай тҥсинсең,
Мәңги жҥрегимде сақланасаң сен.
Мен - кӛзсиз гҥбелек, сен - жарық шамсаң,
Сен мениң қол жетпес Жульеттамсаң.
Биз мәңги дос болып қаламыз енди,
Әкел, әрманлы дос, ақ билегиңди.
Қалыс қолларыңнан сҥйейин, жаным,
Алдыңда басымды ийейин, жаным ...
2
О сен, шын муҳаббет - жҥрек ҳәмири,
Дәрья қусап тассаң кҥшиңе кирип,
Бир қыйқым шӛп яңлы айналдырып сен,
Ығызып әкетесең адамды бирден.
Сондай жҥреклер бар дҥньяда, бирақ,
Кҥши ағыстан да кӛп зыятырақ.
Олар сҥйеғойса, ҳҥкими ҳӛктем,
Олар кҥйеғойса, шыдамы беккем,
Ӛз қанасын кернеп тасқан гезинде,
Мықлы ақыл менен тежеп сӛзимди,
Оны қайта қуяр ӛз арнасына ...
Арыўхан жуўырды бағ арасында.
Мине, аяқ сести адасты оннан.
71
Бирақ, жалғыз даўыс тентиреп мудам,
Оны излер еди биймаза тҥнде,
Лекин, жуўап қатпас-сҥйиклим енди.
Тек ҥнсиз қашады ӛртенген жҥрек,
(Бундайда ӛзиңди берик тутпақ керек).
Және аяқ даўысы шықты арқадан,
Енди ҥндемеўге жетпеди шыдам ...
А р ы ў х а н
Питти, питти енди бул комедия,
Әбеке, қал енди, қал, мени ая.
А й м а н
Ол калды, Бирақ мен ...
А р ы ў х а н
(
қорқып кетеди
)
Сенбисең, Айман?
Жамғырға тутылдым, қашып тамшыдан ...
А й м а н
Терек тасасында қыйнап жанымды,
Неге жасырайын анлығанымды.
Бәрин еситтим хәм кӛрдим сығалап,
Мен ушын жаңалық емес бул, бирақ ...
А р ы ў х а н
Бул - дым уятсызлық, жигитим, билсең!
72
А й м а н
Билемен, сен сондай тәкаббир гҥлсең,
Қайда бҥлбил болса, саған интизар,
Бирақ, мениң дослық бир кеңесим бар:
Еситтиң бе, еле излеп жҥр сени ...
А р ы ў х а н
Айман, тоқтат енди бос әңгимени!
А й м а н
Баспашыға қарсы урысып жҥргенде,
Әбекең боранда қалған бир тҥнде,
Суўыққа тоңлаған, әбден жаўраған.
Енди соннан берли, мен айтсам саған,
Оның тынышы жоқ ... сыр бермес бирақ,
Оған айырықша абайлап қарап,
Ғамхорлық етиўимиз керек биз мудам,
Дҥньяға кӛп келмес олардай адам ...
А р ы ў х а н
Сениң ҳәр сӛзиңнен дослық сҥўрети
Кӛринип турғандай жҥз жилўа етип ...
Бирақ, уят нәрсе кисини аңлыў ...
Мейли, аңлы, мейли излеримди қуў,
Бәри-бир ... Қал енди, ӛз жӛниңе бар.
А й м а н
Аўа, ғаз ашыўын тырнадан алар ...
Мейли, мен қаламан. Бирақ, бирақ сен ...
73
Арыўхан «Айман» деп шақырды бирден.
Бирақ, ол жоқ еди. Тек уйытқып самал,
Гҥўлеп жулқынады қалың қара тал.
Тек пахта заводы жарқырап шетте,
Скрипка сыңсыйды жатақжай бетте.
Do'stlaringiz bilan baham: |
