Pitkeriw qánigelik jumısı

1 Balpaq tıshqannıń awqatlanıwı
R.Reymovtıń (1987) maǵlıwmatlarına qaraǵanda 571 balpaq tıshkannıń askazanına 38 túr ósimliktiń bar ekenligi anıqlanılǵan. Balpaq tıshkan tiykarınan jabayı shóplerden seksewil shaqaları, júzgin jıńǵıl, iytsiygek, qarabaraq jantaq hám báhárgi efemir ósimliklerdiń kópshilik túrlerimenen awqatlanadı. Al mádeniy ósimliklerden másh, arpa, mákke jońıshka hám geshir ósimlikleriniń japıraqları menen awqatlanadı.
Ilimiy ádebiyatlarda balpaq tıshkan nasekomalar menen de awqatlanatuǵın sóz etiledi. Mısalı:
H.Kıdırbaevtıń (1958) moyınkumda eksergen balpaq tıshkan asqazanınan kumırısqalardıń kaldıqların tapqanın jazadı. Joqarıdaǵı avtordıń kórsetiwi boyınsha balpaq tıshqannıń ulıwma awqatınıń 3-12% nasekomalar kórsetedi. Bizler balpaq tıshkannıń askazanın tekseriw waqtında nasekoma qaldıqların ushıratpadıq. Sludskiydiń (1969) jılǵı maǵlıwmatlarına qaraǵanda balpaq tıshkan 1 sutkada 160 grammǵa shekem jasıl ósimlik penen awqatlanadı. Balpaq tıshkan jazǵı hám qısqı uyqıǵa ketetuǵsn kemiriwshi haywan. Bul haywan qısqı uyqı aldınan kóp awqatlanıp hádden tıs semiredi, yaǵnıy ulıwma denesiniń 20% may boladı, al qısqı uyqıdan


7-8- súwret. Balpaq tıshqannıń sutkalıq awqatlanıwınıń aktivligi.
Keyin ulıwma denesiniń 10% may boladı. Bul demek qısqı uykı waqtında balpaq tıshkan denesindegi maylardı sarplaydı. Degen sóz.
Bizler balpaq tıshkannıń awqatlan waqtın baqlaǵanımızda tómendegiler málim boldı. Bul kemiriwshi haywan qısqı uyqıdan oyanǵan dáwirinde (1 hám gúzge qaray 2) yaǵnıy 10.⁰⁰ 5⁰⁰ shekem awkatlanatuǵının bildik hám bunı №1 hám 2 súwretlerde kórsetip ótemiz.



9-súwret
Súwrette jınǵıllıqlar arasında kemiriwshilerdiń uyaların úyreniw waqtınan kórinis.
2. Úlken qum tıshkanınıń awqatlanıwı. Úlken qum tıshqanı ósimlik peneni awqatlanatuǵın kemiriwshi haywanlarǵa kiredi. Bul haywan shól ósimlikleri menen awqatlanadı. Úlken qum tıshkanınıń haywanlar menen awqatlanıwı tuwralı ádebiyatlarda tartıslı pikirler bar. Mıs: Stalmanova 1954, Nurgeldiev 1962 jıl úlken qum tıshkanı nasekoma menen awqatlanbaydı dep kórsetedi. Ayırım avtorlar úlken qum tıshqanı awqatınıń az muǵdarın nasekomalar tutadı dep atap ótedi. (Reymov 1987, Gromov 1937).
Úlken qum tıshqanı jıldıń hár túrli máwsiminde hár túrli ósimlikler menen awqatlanadı. Bul kemiriwshi haywan óz koloniyasında awqat jıynawshı kameralarǵa iye bolıp kóp muǵdarda azıq zapasların jıynap qoyadı. (Seytnazarov, Tlewov 1999). Bul azıq- awqatlar zapası úlken qum tıshqanına qolaysız jaǵdayda uyasınan shıqpay-aq tirishilik etiwge múmkinshilik beredi.
Mısalı: Dushpanları topılǵanda, qar jawǵanda kúshli dawıl bolǵanda 3-4 kúnge shekem úlken qum tıshqan uyasınan shıqpastan tirishilik etedi.
Ulken qum tıshqanının koloniyasında awqatınıń muǵdarı Seytnazarov hám Tlewovtıń 1999- jılǵı maǵlıwmatları boyınsha tómendegishe.

and shartlı rayon	Biotop	İzertlengen uya	Azıq- awqat zapası kg da
1. Arqa batıs qızıl qumda	órkeshli qumlarda	17	Báhárde	Gúzde
			2,5	13
2. Ústirtte	Tegislik	25	1,7	12