Pisa (The Programme for International Student Assessment (pisa) — 15 jaslı oqıwshılardıń oqıw, matematika hám tábiyiy baǵdardaǵı pánlerden sawatlılıq dárejesin bahalaw ushın ) izertlewleri haqqında ulıwma túsinik. Pisa

28. Xalıq aralıq bahalaw dastyrleri izertlewlerine tayarlanıw wazıypalari.
Oqıw (ana tili), matematika hám tábiy pánlerdi (fizika, ximiya,
biologiya, geografiya ) oqıtıwda zamanagóy pedagogikalıq texnologiyalar,
ınteraktiv metodlardan nátiyjeli paydalanıw
Tábiy pánlerdi (fizika, ximiya, biologiya, geografiya ) oqıtıw
processinde pánler ara integraciyanı kúsheytiw, pándi túrli
tarawlarǵa hám turmıslıq processlerge baylanıstırıp oqıtıw
Fizika, ximiya hám biologiya pánlerinen ámeliy shınıǵıwlardı
(laboratoriya, máseleler sheshiw) jáne de nátiyjeli shólkemlestiriw.
Klasstan tısqarı pán do'gerekleri oqıwshılardıń kognitivlik hám
kreativlik qásiyetlerin rawajlandırıwǵa jóneltirilgen temalarda
shınıǵıwlar aparıw

29.Xalıq aralıq bahalaw programmaları izertlewlerine tayarlanıw
maydanınan kelesi wazıypalar
Oqıwshılardıń kognitivlik hám kreativlik qásiyetlerin anıqlawǵa
baǵdarlanǵan oqıw tapsırmaların jaratıw hám ámeldegi, aralıq, juwmaqlawshı
qadaǵalawlarda úzliksiz túrde qóllaw. Anıq, tábiy hám filologiya baǵdardaǵı tayansh mektepleri seminarlarında xalıq aralıq bahalaw programmaları, olarda paydalanatuǵın tapsırmalar boyınsha shınıǵıwlar aparıw.
*Ulıwma bilim beriw mekteplerin zamanagóy informaciya kommunikatsiya
quralları, internetten paydalanıw múmkinshiligin hám sapasın jaqsılaw
**Ulıwma bilim beriw mekteplerinde oqıwshılardıń ámeliy kónlikpelerin
qáliplestirilishini bahalawǵa qaratılǵan sınaqlardı sistemalı túrde
ótkerip barıw
* Ulıwma bilim beriw mektepleri direktorları juwapker esaplanadı.
** VXTB, TXTB Tálim sapası monıtoringi inspektor -metodistlari juwapker esaplanadı.

E'TIBORINGIZ

UCHUN RAHMAT!


Oqıwshına yadlawdı emes, pikirlewdi úyretiw kerek»- ekspert PISA sınaqına tayarlıq haqqında
Ózbekstan tálim sisteması kóp jıllar dawamında balalar yadın sınap kóriwge pát berip kelgen, PISA bolsa bunıń pútkilley terissi: alınǵan bilimdiń ámeliyatda qaysı dárejede qollay alınıwın tekseredi.
2021 jılda Ózbekstan dáslepki ret Ekonomikalıq sheriklik hám rawajlanıw shólkeminiń (OECD) PISA - oqıwshılar sawatlı adamlıǵın bahalaw boyınsha xalıq aralıq programmasında qatnasadı.
Keyingi yilgi sınaqlarda Ózbekstandan shama menen 300 ge jaqın mektep hám shama menen 12 mińnen aslam oqıwshı qatnasıwı kutilyapti.
Usı programma 2000 jıldan beri ótkerip kelinip atırǵan bolıp, hár 3 jılda 15 jaslı balalardıń oqıw sawatlı adamlıǵı, matematika hám tábiy pánler boyınsha bilimin tekseredi.
Bunda balalardıń alǵan bilimlerin turmısda - real jaǵdayda qaysı dárejede qollay alıwları zárúrli esaplanadi. Ótken 20 jılda PISA túrli mámleketlerde tálim natiyjeliligin, sapasın o'lchay alatuǵın tiykarǵı kriterya hám tálim reformalarına baslawshı bolǵan programmaǵa aylanıp ulgurgan.
PISA'ning aqırǵı ret 2018 jılda ótkerilgen sınaqında dúnyanıń rawajlanǵan hám orta tabıslı 79 mámleketinen jámi 10 millionnan kóbirek bala qatnasdı.
Ózbekstan da 2021 jılda dáslepki bar PISA'da qatnasıp, oqıwshılar bilimin xalıq aralıq kólemde sınap kóriwdi joybarlawtirmoqda.
Usı maqsetti ámelge asırıw ushın Tálim sapasın baqlaw mámleket inspektsiyasi janında Tálim sapasın bahalaw boyınsha xalıq aralıq izertlewlerdi ámelge asırıw milliy orayı da islengen bolıp, oray processlerge tayarlıq jumısların aparıw ushın juwapker esaplanadı.
Kún. uz PISA sınaqında qatnasıw ushın alıp barılıp atırǵan tayarlıq jumısları, kutilayotgan nátiyjeler jáne onıń ulıwma bilim beriw sistemasımızǵa qanshellilik tásir ete alıwı temasında Tálim sapasın bahalaw boyınsha xalıq aralıq izertlewlerdi ámelge asırıw milliy orayı direktorı, PISA hám PIRLS joybarları milliy menejeri Abduvali Ismoilov menen sáwbetlesdi.
«Berilgen bilimdi ámeliyatda qóllaw múmkinbe-joqpa - PISA programması áne sonı tekseradi»
- Búgingi kúnde PISA programması qatnasıwshı mámleketleri 88 tadan asqan. Programmanıń áyne 15 jaslı balalar bilimin bahalawınıń boisi - Ekonomikalıq sheriklik hám rawajlanıw shólkemine aǵza mámleketlerde bul jasda balalar ulıwma bilim beriw mektepti tugatib, keyingi basqıshqa qádem qoyıwǵa tayın bolıwadı.
PISA birdey standart hám talap menen dúnya daǵı oqıwshılar bilimin bahalaydı. Onıń bahalaw talapların hesh bir mámleket milliy standartına yamasa oqıw programmasına salıstırıp bolmaydı.
Bunda oqıwshılar bilimi oqıw, matematikalıq sawatlılıq hám tábiy pánler sawatlı adamlıǵı baǵdarlarında ózlestirgen bilimlerdi turmıslıq jaǵdaylarda qaysı dárejede isleta alıwı tekseriledi.
Bunnan tısqarı, 2021 yilgi programmada kreativ pikirlew kónlikpesi de bólek jónelis retinde bahalanadı.
PISA oǵan qatnasıp atırǵan mámleketliklerge neni tastıyıqladı?
- PISA programmasında dáslepki ret qatnasǵanǵa shekem Germaniya óz tálim sistemasın aldıńǵı hám kemshiligi joq, dep bahalab kelgen. Biraq bul mámleket ushın nátiyje kutilganday bolmaǵannan keyin qáteler analiz etińa baslanǵan. Sonda Germaniya tálim sistemasınıń salıstırǵanda jabıqlıǵı, tájiriybe almaslaw programmalarına jetkilikli itibar qaratilmayotgani málim bolǵan.
Sonnan keyin Germaniyada tálim menen baylanıslı pútkil sistema qaytaldan kórip shıǵılǵan hám bólek «PISA-shock» atlı programma islep shıǵılǵan.
Oradan 9 jıl ótkennen sońǵına Germaniya PISA reytinginde joqarılay baslaydı.
Búgin tálim sisteması dúnya boyınsha eń aldınǵı kórsetkishlerdi bánt etetuǵın Finlandiyaning da barinen burın PISA'da nátiyjeleri áp-áneydey shıqpaǵan.
Sonnan keyin Finlandiya tek kórsetkishi joqarı mekteplerge hám oqıwshılarına emes, bálki oraydan uzaqta jaylasqan tálim mákemelerine de bólek itibar beriwdi baslaǵan.
Yaponiya bolsa 2006 jılda PISA programmasında birinshi ret qatnasqanında tálim sistemasında Ózbekstannikiga uqsas tárzde balalardan, tiykarınan, oqıw programmasında berilgen maǵlıwmattı jaqsı ózlestiriwge kóp itibar qaratay atırǵanı málim bolǵan.
Sonda Yaponiya oqıwshıları pikirlewge hám oylawǵa májbúr etetuǵın sorawlarǵa juwap tabıwda qiynalayotgani gúzetilgen. Hám mine sol kemshilikti tuwrılawǵa háreket etilgen.
Ózbekstannıń PISA programması daǵı qatnasıwı ushın byudjet hám xalıq aralıq shólkemlerden aqsha ajratilmoqda
- Ózbekstan PISÁke birinshi ret qatnasıw jetip atırǵanı ushın da mámleket byudjetinen, de xalıq aralıq finanslıq támiynlew institutlarınan aqsha ajratılıwı názerde tutılǵan.
Mısalı, mámleket byudjetinen bólek oray islengen bolıp, ol jaǵdayda islep atirǵan xızmetkerler hám basqa ǵárejetler mámleket tárepinen finanslashtiriladi. Bıyılǵı jılıına shama menen 3 milliard swmni quraydı.
Tiykarınan da, PISA sınaqında qatnasıw - iri finanslıq ǵárejet talap etetuǵın zat. Onıń bir udayı tákirarlanatuǵınlıǵında qatnasıw ushın 654 mıń yevro tólew talap etiledi.
Bunnan tısqarı, tájiriybe úyreniw, treninglarda qatnasıw hám olardı shólkemlestiriw, oqıw qóllanbalar jaratıw sıyaqlı tayarlıq jumısları da talap etiledi.
Berjaqlama járdem beriw ushın Jáhán banki tárepinen «Erte balalıqtaǵı rawajlanıwdı qollap-quwatlaw» atlı jańa joybar qabıllandı. Tiykarǵı koordinatori Mektepge shekem bilimlendiriw Ministirligi bolǵan usı joybarda PISA programmasında qatnasıw ushın da aqsha ajratılıwı názerde tutılǵan.
«PISA - jańalıq, onıń úgit-násiyatlawı da ańsat bolmayapti»

- PISA programması biz ushın pútkilley jańalıq bolǵanı ushın, úgit-násiyatlaw hám tayarlıq jumısları da ańsat bolmayapti.

Usı waqıtta respublika boyınsha 15 jaslı oqıwshılar sanı shama menen 600 mıńnı quraydı.
Programma boyınsha oqıtıwshılarda da sorawlar kóp: nege biz ol jaǵdayda qatnasıwımız kerek, bizge programma ne beredi, tálim sistemasımızda ózgeris bolıwına sebep bola ma hám taǵı basqa. Olarǵa túrli seminarlar hám túrli arnawlı jıynaqlar arqalı juwap beriwge háreket etip kelip atırımız.
Eń kóp dus kiyatırǵan sorawlarımızdan biri PISA programması biziń tálim standartına tuwrı kelmewi haqqında boladı.
Oqıtıwshılar «Programmaǵa tayarlanıw ushın bizge saat kerek, biz qaysı waqıtta tayarlıq kóremiz? Bunnan tısqarı, oqıw programmasımızda bul sıyaqlı jantasıw joq, biz qanday etip oqıwshılardı tayarlaymiz? »- dep shaqırıq qılıwıp atır.
Biz múmkinshiligi barınsha PISA haqqında túsindiriw beriwge hám programma tek ózimizdi sınap kóriwimiz hám xalıq aralıq kólemde abırayimizni asırıw ushın jaqsı múmkinshilik ekenin túsintiremiz.
Oqıtıwshılardıń da tapsırmaları hám júklemesi az emes, sol sebepli oqıtıwshılarǵa PISA programması menen sabaqtan tısqarı qosımsha shınıǵıwlarda shuǵıllanıwdı usınıs qilyapmiz.
Sonıń menen birge, Xalıq tálimi ministrligi tárepinen tashkil qılınıp atırǵan bilimlerdi jetilistiriw kurslarında da oqıtıwshılarǵa programma haqqında maǵlıwmat berilyapti.
PISA programmasında 12 mıńnan kóbirek 15 jaslı oqıwshı qatnasadı
- PISA programması imtixanı ushın túrlishe múmkinshilikke iye mekteplerden teń túrde tosınarlı saralaw arqalı qatnasıwshılar tańlap alınadı. Hám mine sol oqıwshılar pútkil mámleket wákili retinde qatnasıwadı.
2021 jılda Ózbekstandan shama menen 300 ge jaqın mektep hám shama menen 12 mińnen aslam oqıwshı sınaqta qatnasadı.
Ózbekstan kompyuter járdeminde sınaq testin orınlaw usılın tańladı
- PISA sınaqı 2 qıylı usılda : kompyuter járdeminde hám qaǵaz usılında test tapsırig'ini orınlasadı.
Lekin respublika boyınsha ele infrastruktura hám kompyuter támiynatı menen baylanıslı máselelerimiz de joq emes.
Bizde hámmesi tayın, hámme mekteplerimizde komp'terlar jetkilikli desek, qáte boladı. Jaqın oradagi úyreniwlerimiz nátiyjesinde ele kóplegen mekteplerimizde kompyuterler joq ekenligi yamasa zamanagóy talaplarǵa juwap bermasligiga gúwa boldıq.
«Tek yadtı sınap kóriw usılınan waz keshiwimiz kerek
- Ózbekstan tálim sisteması kóp jıllar dawamında balalar yadın sınap kóriwge pát berip kelgen, PISA bolsa bunıń pútkilley terissi: alınǵan bilimdiń ámeliyatda qaysı dárejede qollay alınıwın tekseredi.
Bul - mashqala bolıwı múmkin. Biraq biz kóp jıllar dawamında yadlawǵa úyrenip kelgen balalarǵa : «Búginnen yadlawdan toqtanglar, endi dóretiwshilik pikirlewińiz kerek yamasa bilimińizdi turmıslıq jaǵdayda sınap kóriwińiz kerek», dep bır jola ayta almaymız. Biraq bul sıyaqlı ózgerislerge basqıshpa-basqısh ótip barıwımız zárúr.
Mısalı, tap sol máselede Singapur mámleketinde «Eger biz balalarımızǵa yadlawdı uyretsak, olar tap biz úyrengen zattı úyrenedi, eger pikirlewdi uyretsak, kóbirek zat úyreniwadi», degen qaraw bar.
Usı waqıtta Ózbekstanda oqıwshınıń kompetentsiyasini bahalaytuǵın sistema qáliplesip bolǵanı joq. Real jaǵdayda testler de oqıw programması daǵı ámeldegi maǵlıwmattan paydalanıp dúziwge tiykarlanǵan.
Lekin endi bunnan az-azdanlıq menen waz keshiwimiz kerek. Yadtı emes, olardıń haqıyqıy bilimin sınaqtan ótkeriw usılın tabıwımız kerek.
«Milliy baza jaratatuǵın qánigeler joq»
- PISA programmasınıń ashıq maǵlıwmatlar bazasında paydalanıw múmkin bolǵan sorawlar bar. Olardı tayarlıq processinde ózbek tiline baspadan shıǵarıp paydalanıp kelip atırımız.
Biraq bul baza daǵı sorawlar da shegaralanbaǵan emes. Oqıwshınıń logikalıq hám dóretiwshilik kónlikpesin bahalaytuǵın milliy testler bazasın dúziw de paydadan erkin bolmaydı. Biraq usı waqıtta Ózbekstanda bul wazıypanı atqaratuǵın qánigeler - testologlar joq.
Testologiya boyınsha qánige de tayarlanmaydi. Biraq túrli seminar hám davra sáwbetleri ótkeriw processinde sorawlar dúziwge qızıǵatuǵın hám PISA programması sorawların dúziwde bazalıq maǵlıwmatlardı biletuǵın oqıtıwshılar bar. Olar menen birgelikte islep kelip atırmız.
Biraq eger biz PISA programmasında turaqlı jumıstirok etiwdi hám jaqsı nátiyjege erisiwdi qálesak, keń qamtılǵan reforma etiwimiz zárúr. Testologlar tayarlaytuǵın bólek sistema islep shıǵıw zárúr boladı.
«PISA programması Ózbekstan tálim sistemasın reformalawı múmkin»
- Házirshe oqıwshılar ortasında PISA boyınsha ótkerilgen sınaq nátiyjeleri onsha qanaatlanǵan emes, biraq ele taǵı bir jıl waqıt bar. Bunnan tısqarı, balalardıń programmaǵa jáne onı úyreniwge qızıǵıwshılıqı da júdá joqarı.
Sol sebepli jaqsı nátiyjege háreket etemiz jáne onıń analizine qaray, reformalardı ámelge asırıwımız, kemshiliklerimiz ústinde islewimiz múmkin boladı.
Shunki 50 mıń yevro átirapında tólew etip, programmada qatnasıw ushın bólek oray shólkemlestirip, sonsha háreket qilsag-ol, biraq keyin onıń nátiyjesi hám analizine kó
re, tálim sistemasımizni isloh etpesak, qatnasıwımızdan da payda joq.