Pirometallurgiya jarayonlari nazariyasi

 
Mavzuga oid namunaviy masala va mashqlar yechish 
1-masala.
25 kg pirit (FeS
2
) yonishidan hosil bo‘lgan oltingugurt gazidan 
necha kg sulfat kislota tayyorlash mumkin? (Mr(FeS
2
)=120 g/mol, Mr(SO
2
)=64 
g/mol) 
Yechish.
Jarayon reaksiyasi quyidagicha: 
4FeS
2
+11O
2
= 2Fe
2
O
3
+ 8SO
2
m(FeS
2
)=4· 120=480 kg m(SO
2
)=8· 64=512 kg

---

103
480 kg 512 kg 
25 kg x = 26,67 kg 
2SO
2
+ O
2
+ 2H
2
O = 2H
2
SO
4
m(SO
2
)=2 · 64=128 kg m(H
2
SO
4
)=2 · 98=196 kg
128 kg 196 kg 
26,67 kg x = 40,8 kg
Javob: 
40,8 kg sulfat kislota tayyorlash mumkin. 
2-masala.
Sig‘imi 40 litrli po‘latdan yasalgan avtoklavda 150 atmosfera 
bosim va 27
0
C haroratda gazsimon kislorod bor. Avtoklavdagi kislorodning 
miqdorini (mol) va massasini (kg) aniqlang. 
Yechish. 
Berilgan: P=150 atm, V=40 litr, P
0
=1 atm, T=273 + 27=300
0
K,
n=?, m = ? 
Kislorodning n.sh. dagi hajmini (V
0
) quyidagi formuladan topamiz: 
PV = 
; V
0
= 
= 
= 5460 litr 
Kislorodning mol miqdorini aniqlaymiz: 
22,4 litr 1 mol 
5460 litr x = 243,75 mol 
Kislorodning massasini aniqlaymiz: 
1 mol 32 g
243,75 mol x = 7800 g = 7,8 kg. 
Javob:
Avtoklavda 243,75 mol va 7,8 kg kislorod bor. 
3-masala.
Hajmi 30 litr bo‘lgan po‘lat ballondagi karbonat angidrid gazi
27
0
C haroratda va 250 kPa bosimda qanday massani egallaydi? (universal gaz 
doimiysi R=8,31) 
Yechish.
Berilgan: V=30 litr, P=250 kPa, T=273+27=300
0
K,
M(CO
2
)=44g/mol, R=8,31; m=? 
m = 
= 
= 132,37 g ≈132,4 g 

---

104