Pirometallurgiya jarayonlari nazariyasi o‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi

Mavzuga oid namunaviy masala va mashqlar yechish
1-masala. Tarkibida 44% SiO₂, 36% FeO va 10% CaO bo‘lgan shlakning nordonligini va asosligini toping.
Yechish. 1) Nordon oksiddagi kislorodning gramm-atomlar soni topiladi:
SiO₂ = _{ } = _{ } = 0,73 · 2 (2 atom O) = 1,46 g-atom
2) Asosli oksidlardagi kislorodning gramm-atomlar soni topiladi:
FeO = _{ } = _{ } = 0,5 g-atom
CaO = _{ } = _{ } = 0,17 g-atom
Jami: 0,5 + 0,17 = 0,67 g-atom
3) N_nordonlik = _{ } = _{ } = 2,18
4) N_asoslilik = _{ } = 0,45
Javob: N_nordonlik = 2,18; N_asoslilik = 0,45.
2-masala. Tarkibi faqat fayalitdan (2FeO · SiO₂) tashkil topgan shlakning nordonligi va asosligini toping.
Yechish. 1) Fayalitdagi oksidlarning foiz tarkibi aniqlanadi:
M_fayalit = 2 · (56+16) + (28+2 · 16) = 144 + 60 = 204 g/mol
204 g 100% 204 g 100%
144 g x = 70% 60 g x= 30%
FeO SiO₂
2) Nordon oksiddagi kislorodning gramm-atomlar soni topiladi:
SiO₂ = _{ } = _{ } = 0,5 · 2 (2 atom O) = 1 g-atom
3) Asosli oksiddagi kislorodning gramm-atomlar soni topiladi:
FeO = _{ } = _{ } = 0,97 · 2 (2 atom O) = 1,94 g-atom
4) N_nordonlik = _{ } = _{ } = 0,5
5) N_asoslilik = _{ } = 1,94
Javob: N_nordonlik = 0,5; N_asoslilik = 1,94.


Nazorat savollari

1. 
   Tarkibida 40% SiO₂, 20% FeO va 40% CaO bo‘lgan shlakning nordonligini va asosligini toping.
   
2. 
   Tarkibida 40% SiO₂, 3% TiO₂, 42% FeO va 15% CaO bo‘lgan shlakning nordonligini va asosligini toping.
   
3. 
   Tarkibi 2FeO · SiO₂ va CaO · SiO₂ minerallaridan tashkil topgan shlakning nordonligi va asosligini toping.