Pedagogikasi va psixologiya

Ko'p avlodlarning donoligi Bu ertaklarda aks ettirilgan, ammo ko'pincha allegorik shaklda, belgilar shaklida, tushunarsiz ong shaklida taqdim etiladi. Ertaklar siri shundaki, chaqaloq ongni bir vaqtning o'zida va bilinçaltı eshittiradi. Bola atayin bosh qahramonga qarshi kurashmoqda va ongsizlik bu vaqtda chuqur haqiqatlarni o'zlashtiradi. Shunday qilib, ertaklar dunyoni, xalq donoligining cheksiz manbai ekanligini bilishning o'ziga xos usulidir.

2 bobga xulosa
O’zbekistonda yosh avlodni bilimli, intellektual salohiyatli va yuksak axloqli shaxslar sifatida voyaga yetkazishning muhim omillaridan biri ma’naviy-axloqiy tarbiyalashdir. Shu ma’noda kichik maktab yoshidagi o’quvchilarini ma’naviy-axloqiy tarbiyalash ta’lim-tarbiya jarayonida boshlang’ich sinf o’quvchilari ongiga ma’naviy-axloqiy tarbiyani xalq og’zaki ijodi orqali singdirish, ularga ilmiy - nazariy asosga ega bo’lgan bilimlarni berish va chuqurlashtirib borish, o’quvchilarning ma’naviy-axloqiy tarbiya haqidagi bilimlarini egallash imkoniyatlarini aniqlash hamda ularda tarbiyalanganlik ko’nikmalarini hosil qilish uchun pedagogik shart-sharoit yaratish muhimdir. Shuning uchun ham kichik yoshdagi o’quvchilarni milliy tarbiyalashda o’qituvchilarning quyidagilarga amal qilishi maqsadga muvofiqdir. Shu maqsadda:
Xalq og’zaki ijodi janrlarini mukammal o’rganish va tahlil qilish;
Boshlang’ich sinf tarbiya darslarida xalq og’zaki ijodi materiallaridan unumli foydalanish;
Xalq og’zaki ijodi materialllrini o’quvchilarning yosh xususiyatiga qarab tanlash va amaliyotga tadbiq etish.
III bob. Tajriba-sinov ishlari va uni tashkil etish metodikasi
3.1. Tajriba-sinov ishlarini tashkil etish va natijalarini tahlil qilish
Shubhasiz, bolalar bilan umumiy til topish oson emas. Bolalar har doim kattalar maslahatini tinglashmaydi. Ha, va kattalar ba'zan yaxshilikni tushuntirish uchun so'zlarni topa olmaydi, lekin yomon narsa. Qutqaruvchi ertak keladi. Aynan shu erda turli xil his-tuyg'ular to'planadi. Aqlli ertak bolaga o'z tashvishlarini his qiladi, ishtirok etadi, ijobiy qahramonlarga yaxshi his-tuyg'ularni his qiladi. Ertak ko'p narsani o'rgatishi mumkin. Shunday qilib, bola yaxshi, adolat va jasorat o'rganadi.
Axloqiy tarbiya. Ertak qahramonlarining qahramonlarining harakatlari bolasiga uning atrofidagi odamlar bilan munosabatlarda yordam beradi. Birinchidan, ertakning o'rni axloqiy tarbiya. Bolaga fazilat yoki muayyan xarakterdagi yomon harakat nimada tushuntirish muhimdir. Ertaklar bolalarga tabiat bilan do'st bo'lishni o'rganishga, yaxshisini yomondan ajratishga yordam beradi.
Ko'plab nutq terapevtlari o'z ishlarida ertaklar ertaklaridan foydalanadilar. Bu erda ertaklarni o'qish bolaga nutq faoliyatini rivojlantirishga yordam beradi, so'z boyligini oshiradi. Bu nafaqat aniq, balki ham vakolatli bo'ladi. Bu bola uchun juda muhimdir. Axir, u maktabga borishi kerak. Yaxshi bog'liq nutq muvaffaqiyatli ta'limning kalitidir. Rossiyaning ertaklarida, ona tilining barcha kuchi yig'iladi. Moda iboralar, hazil, folklor. Bularning barchasi bolani yanada rivojlantirish uchun zarurdir. Ertaklar barcha qiyinchiliklarni ko'rsatadi, lekin bir vaqtning o'zida rus tilini qulaylik.
Yosh bolalar uchun siz xuddi shu nutq shakllarini takrorlashingiz kerak. Masalan, "refka". Ushbu ertakda bir xil so'zlar va iboralar takrorlanadi. Ammo bir vaqtning o'zida har safar bitta yangi belgi qo'shiladi. Ota-onalar yodda tutishlari kerak, bu ertakni tinglash, bola o'zi haqida gapirayotganini ko'rish kerak. Rasmlar qutqaruvga keladi. Ko'plab kitoblar allaqachon rasmlar bilan jihozlangan. Agar yo'q bo'lsa, siz improvizatsiya qilishingiz kerak. Siz mini-teatr qilishingiz mumkin. Erta ertakni o'qib bo'lgach, ushbu rasmlar kelgusi suhbatda yordam beradi.
Bolaga berilgan mavzular shunchaki ertaklarni o'qing, bu bolaga yangi so'z va iboralarni eslab qolishga yordam beradi. Bolaga she'rni assimilyatsiya qilishda yordam berish uchun ertakdan ertakdan xalos bo'lishdan mamnunman (Chanterelle - singil, quyon). Ko'pincha ertaklarda turli maqollar va so'zlardan foydalaning. Agar ota-onalar ularni e'tiborsiz qoldirmasalar, bola ularni kundalik hayotda qanday qo'llashni o'rganadi. Bola savollarni boshqa so'zlarga javob beradi, bizning so'zni ko'rishingizni berishingiz mumkin. Shunday qilib, nafaqat nutq, balki xotira ham rivojlanmoqda.
Ma'lumki, nutqni rivojlantirishni buzgan bolalar ko'pincha joyida to'xtash qiyin. Ular hissiy, charchagan. Bunday bolalar ko'pincha chalg'itadi va natijada ularga xizmat qiladigan materialni sezishni to'xtatadi. Hikoya - ajoyib usul U bilan shug'ullaning. Albatta, agar uni taqdim etish to'g'ri bo'lsa. Bola qiziqishi kerak. U keyingi tadbirlarga qiziqishi kerak. Bu ham muhim nuqta. Siz bolani tugatishning o'z versiyasini e'lon qilish uchun taklif qilishingiz mumkin. Agar nima bo'lishini tasavvur qilishni so'rang bosh qahramon Boshqacha olindi. Shuningdek, siz bolaligingiz bilan bizning ertaklaringizning ismingiz bilan tanishishingiz mumkin.

1. 
   Ertakxona ertaklarni o'qishdagi asosiy narsa hissiy aloqasi ota-onalar bilan bola. Qo'shma o'qish va suhbat bolalar va ota-onalar o'rtasidagi munosabatlarni normallashtirishda yordam berishini isbotladi.
   
2. 
   Bolalarni tarbiyalashda ertakning roli maktabgacha yosh
   
3. 
   Ko'pgina ota-onalar ba'zan kam baholaydilar ertaklarning roli Bola identifikatsiyasini shakllantirishda.
   
4. 
   Aslida ertaklar, o'yinlar singari, rivojlanishning ajralmas qismi va har bir bolaga ta'lim berish.
   Barkamol shaxs o‘z –o‘zidan vujudga kelmaydi.Individni shaxs sifatida kamol topishida tarbiya haqida so‘z bormaslikning iloji yo‘q. Xo‘sh,tarbiya nima? Tarbiya nazariyasi pedagogika fanining tarkibiy qismi bo‘lib, yoshlarni barkamol insonlar qilib tarbiyalashning mazmuni, metod va usullari hamda tashkil etish masalalarini o‘rganadi. Yosh avlodni tarbiyalashda nimalarga e’tibor qaratmoq lozim? Bunday masalalarni hal etishda avvalo mamlakatimizda siyosiy-ijtimoiy sohalarda yuz berayotgan islohatlar mohiyatini chuqur va atroflicha mushohada qilib olishga to‘g‘ri keladi. Chunki davr ham, inson tarbiyasi ham o‘zgarib bormoqda. Ayniqsa, XXI asr insoniyat tarixida kompyuter davri bo‘lib kirib keldi. Biroq, fan-texnika qanchalik jadal rivojlanib, jamiyat hayotida muhim joy olib, ishlab chiqarish jarayonlarini tezlashuviga qanchalik samarali ta’sir etmasin, tarbiya nazariyasida shaxsni komil etib tarbiyalash, bu borada Markaziy Osiyo mutafakkirlari, xalq pedagogikasi hamda jahon pedagogikasining ilg‘or fikrlariga tayanib ish ko‘rish zarur bo‘ladi.
   

Shu ma’noda boshlang‘ich sinf o‘quvchilarini ma’naviy-axloqiy tarbiyalash va bunda zamonaviy pedagogik texnologiyalardan unumli foydalanishga bo‘lgan ehtiyoj yuqori bo‘lib turibdi. Chunki ma’naviy-axloqiy tarbiya asos e’tibori bilan yosh avlodni jamiyat talablariga mos ravishda voyaga etkazish omili hisoblanadi.
Boshlang‘ich sinf o‘quvchilari chuqur nazariy va amaliy bilimlar hamda ko‘nikma va malakalarga ega bo‘lishi bilan birga ijtimoiy hayotdagi voqea-hodisalar va muammolarni his qilishi, umuminsoniy fazilatlarga ega bo‘lishi, o‘z millati va vatanini sevishi, u bilan faxrlanishi, milliy urf-odatlar va qadriyatlarni hurmat qilishi, ma’naviy, ruhiy, jismoniy jihatdan sog‘lom va barkamol, ma’naviy, axloqiy, siyosiy madaniyati, fuqarolik burch va mas’uliyatini shakllantirish axloqiy tarbiyaning asosini tashkil etadi.
Mavzu yuzasidan tajriba-sinov ishlarini o’tkazdik. Tajriba-sinov hamda nazorat guruhlari sifatida Toshkent shahri Uchtepa joylashgan 287-sonli umumiy o’rta ta’lim maktabining 4-sinf o‘quvchilari jalb etildi. Ya’ni, nazorat sinfi sifatida 4 A-sinfni (37ta o’quvchi bor, shundan 36tasi qatnashdi) oldim, tajriba sinfi sifatida 4 B-sinfni (30ta o’quvchi bor shundan 28tasi qatnashdi) tanladim. Biz har ikkala sinf o’quvchilariga dastlab quyida keltirilgan savolnomani taqdim etdim.