Педагогика ва Психология соҳаларидаги инновациялар

10
BOSHLANG‘ICH TA’LIMDA MATEMATIKANI O‘QITISH
Allamurodova Maftuna O‘tkirovna 
Navoiy shahar 13- maktabning boshlang‘ich sinf o‘qituvchisi 
Telefon: [phone] 
[e-mail]
Annotatsiya
: ushbu maqolada boshlang‘ich sinflarda matematika fanini o‘qitish va uning 
samarali bo‘lishi haqida fikrlar berilgan. Matematikani o‘quvchini aqliy rivojlanishiga ta’siri 
bayon etilgan.
Kalit so‘zlar: 
qiziqish, moyillik, fikrlash, mantiq, aqliy faoliyat, geometrik shakl, multimedia.
Maktabga borgan bola uchun tizimli ta’lim ta’lim muassasasida boshlanadi, uning tashqi dunyo 
bilan o‘zaro ta’siri doirasi kengayadi, uning ijtimoiy mavqei o‘zgaradi va o‘zini ifoda etish zarurati 
kuchayadi.
Boshlang‘ich maktab yoshida ma’lum bir fanga doimiy qiziqish va moyillik paydo bo‘ladi, aynan 
shu davrda matematikaning jozibali tomonlarini ochishga harakat qilish kerak. O‘quvchilarning 
ushbu fanga bo‘lgan qiziqishini, shuningdek dars davomida faollikni saqlab qolish uchun o‘qituvchi 
kerak. Maktab o‘quvchilarining o‘quv faoliyatini to‘g‘ri tashkil etish orqali samaradorlik olinadi.
Matematika boshlang‘ich maktabda o‘qitiladigan eng muhim fanlardan biridir. bu 
o‘quvchilarning fikrlash, mantiqiy fikrlarini rivojlantirishga yordam beradi, shuningdek, hisoblash 
ko‘nikmalarini shakllantiradi. ko‘pincha nafaqat o‘rganish, balki ushbu fanni o‘qitishda ham 
qiyinchiliklar paydo bo‘ladi.
Matematikani o‘qitish o‘quvchilarga qanday qilib o‘rganishni o‘rgatishda muhim rol o‘ynaydi. 
Matematikada boshlang‘ich ta’limning asosiy maqsadlari quyidagilardan iborat.
a) boshlang‘ich maktab o‘quvchilarining matematik rivojlanishi;
b) asosiy matematik bilimlarni shakllantirish;
c) boshlang‘ich bosqichdan matematikaga, aqliy faoliyatga qiziqishni kuchaytirish.
Ushbu fanni o‘rganishning dastlabki bosqichida olingan bilimlar nafaqat matematikani, 
balki boshqa maktab fanlarini o‘rganish uchun ham zarurdir, kattalar hayotida ko‘plab amaliy 
muammolarni hal qilish uchun.
Bolalar uchun matematika bu yerda bir nechta bo‘limlarda keltirilgan, ularning har biri 
bolani o‘qitishda o‘ziga xos ko‘nikmalarni rivojlantiradi. Masalan, 10 dan 20 gacha hisoblashlar 
obyektlarni sanashni o‘rganayotgan bolalar uchun mo‘ljallangan, ammo ular hali ham raqamlarni 
yaxshi bilishmaydi va matematik ifodalarni hal qila olmaydilar. Matematikada topshiriqlar 
bo‘lgan bo‘limda yanada murakkab vazifalar keltirilgan, unda misollar, vazifalar va ob’ektlar 
sonini teng qismlarga bo‘lish, qo‘shish, ajratish va hokazolar uchun turli xil vazifalarni topish 
mumkin. Geometrik shakllarga ega bo‘lgan topshiriqlarda bolalar geometrik shakllar va nomlari 
bilan tanishadilar, o‘rganilgan materialni birlashtirish uchun eng oddiy vazifalarni bajaradilar. 
Shuningdek, matematik belgilarga ega bo‘lgan topshiriqlar (ko‘proq, kamroq, teng belgi) alohida 
chiqariladi.
kichik o‘quvchilarning yosh xususiyatlari tufayli o‘quv jarayonini vizualizatsiya qilish zarur. 
Axborot-kommunikatsiya texnologiyalaridan foydalanish tezlikni, tezkorlikni, parchalarni va 
boshqa multimedia funktsiyalarini ko‘rish va tinglash qobiliyatini, shuningdek, “Men buni 
ko‘rdim!” borligi ta’sirini ta’minlaydi. – o‘quvchilarda voqealar haqiqati, qiziqish hissi, ko‘proq 
narsani o‘rganish va ko‘rish istagi paydo bo‘ladi.
Avvalo sog‘lom kayfiyatni yarata olgan o‘qituvchi sinfda hukmron bo‘ladi va o‘z bilim berish 
mahoratini ko‘rsata oladi. O‘quvchilarning bilish darajasini oshirish maqsadida turli o‘yinlar 
o‘tkazish ham samarali hisoblanadi. berilgan vazifalar hal etilishi bilan o‘quvchilar dunyoni 
tushunishning matematik usullarining universalligi, asosiy matematik bilimlar, matematikaning 
atrofdagi dunyo va boshqa maktab mavzulari bilan tanishib boradilar.
Foydalanilgan adabiyotlar
1. Беспалько В.П. Не пора ли менять стратегию образования Текст. / В.П. Беспалько // 
Педагогика, 2001. № 9.

---

110