Педагогика

Таълим олганликни назорат қилиш ва ташхислаш тамойиллари.
Педагогикада ўқувчиларнинг таълим олганлигини ташхислаш ва назорат қилиш тамойилларининг тизими ишлаб чиқилган. Улардан энг муҳимлари холислик (объективлик), тизимлилик (системалилик), кўргазмалилик (ошкоралик) саналади. Холислик (объективлик) ташхис тестлари (топшириқлари, саволлари), ташхис жараёни мазмунининг илмий асосланганлиги, педагогнинг барча таълим олувчиларга дўстона муносабати ҳамда билим, малакаларни баҳолашнинг аниқ кўринишда белгиланган мезонларидан иборат. Амалда ташхиснинг холислиги қўйилган баҳолар назорат методлари ва воситаларидан, ташхис ўтказган ўқитувчидан қатъий назар хамма вақт мос келишини англатади.
Тизимлилик (системалилик) тамойилининг талаби шундан иборатки, ташхислаш назоратини таълим жараёнининг барча босқичларида – билимларни бошланғич идрок этишдан то амалда қўллашгача бўлган босқичларида олиб бориш керак.Тизимлилик барча таълим олувчилар ўқув муассасида бўлган биринчи кундан бошлаб охиригача мунтазам ташхисга жалб этилишини англатади. Таълим олувчининг билими ва эгаллаши лозим бўлган барча жи-ҳатларни ишончли текшириш учун таълим назоратини тез-тез ўтказиш керак. Тизимлилик тамойили ташхис ўтказишга бир бутун ёндашувни талаб этади-ки, бунда назорат, текшириш, баҳолашнинг турли шакллари, методлари, воситалари узвий ўзаро боғлиқликда ва бирликда қўлланилади, бир мақсадга хизмат қилади. Бу каби ёндашув ташхиснинг айрим методлари ва воситаларини мутлоқлаштиришга йўл қўймайди.
Кўргазмалилик (ошкоралик) тамойили аввало барча таълим олувчиларни айнан бир хил мезонлар бўйича очиқ синовдан ўтказишни англатади. Ташхис жараёнида белгиланадиган ҳар бир ўқувчи рейтинги кўргазмали, қиёсий характерга эга. Ошкоралик тамойили, шунингдек, баҳоларни эълон қилиш ва мотивациялашни талаб этади. Баҳо мўлжал (ориентир) бўлиб, таълим олувчилар унга мувофиқ ўзларига қўйиладиган талаблар ва педагогнинг холислиги ҳақида фикр юритади. Тамойилни амалга оширишнинг зарур шарти ташхислаш натижаларини эълон қилиш, уларни манфаатдор шахслар иштирокида муҳокама ва таҳлил қилиш, нуқсонларни тугатишнинг истиқболли режаларини тузиш ҳисобланади.